ΜΙΚΡΟ ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΟ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΟ ΟΙΚΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Μετά την εγκατάσταση, διαμονή, εργασία, έρευνα και μελέτη του συγγραφέα στην Ήπειρο, οι λέξεις της, οι δικές της λέξεις, στην πάροδο 40 και πλέον ετών, έγιναν έννοιες, που συμπυκνώνουν όλα τα χρώματα του γεωγραφικού χώρου και του ιστορικού χρόνου της.

Έτσι, με τον τρόπον αυτόν, εκτός από την αυξανόμενη περιέργεια του επιστήμονα ερευνητή και την αποκτώμενη εμπειρία λόγω του μακρού χρόνου, μια ιδιότυπη σχέση, αυτή τη φορά, αναπτύχθηκε ανάμεσα στον άνθρωπο, τον τόπο και τον χρόνο. Με δυο λόγια, η σχέση αυτή ασφαλώς, δεν είναι παρά το τοπικό λεξιλόγιο της ευρύτερης Ηπείρου, μεταμορφωμένο σε όχημα αντίληψης, ερμηνείας, γνώσης και απόλαυσης του φυσικού χώρου και του πολιτισμού της. Βαδίζοντας, στην ουσία, πάνω στα ίχνη, άλλοτε τα ερειπωμένα κι άλλοτε πάλι τα ζωντανά, της ανθρώπινης δραστηριότητας στην Ήπειρο, ο συγγραφέας δεν είχε βοηθό παρά μόνον μερικούς ανθρώπους και τις τοπικές λέξεις, οι οποίοι και οι οποίες τον εισήγαγαν σε βαθύτερα νοήματα, αλλά και αισθήματα. Ναι! Αυτές τις μικρές και απλές λέξεις, τις ξεχασμένες και τις καθημερινές, με τις οποίες γνωρίζουμε τον άνθρωπο, τον τόπο, τον χρόνο και τον πολιτισμό. Το ηπειρώτικο τοπίο, αίφνης, από προορισμό έρευνας και μελέτης μετεβλήθη σε παρελθούσα και σύγχρονη οντότητα, η οποία συμπεριλάμβανε πια την πανίδα, την χλωρίδα, τα μνημεία, τους οικισμούς, αλλά και τους ανθρώπους. Κάτι τέτοιο, για παράδειγμα, ψιθυρίζει στ’ αυτί το τοπωνύμιο Βάλια Κάλντα, ο πυρήνας του εθνικού δρυμού Πίνδου, του οποίου το νόημα και η αίσθηση διαφέρουν από τη μετάφρασή του σε Ζεστή Κοιλάδα.

Πέραν, ασφαλώς, από τα παρά πάνω, τα οποία θα έλεγε κανείς, πως είναι υποκειμενικά, το λεξιλόγιο οικογεωγραφίας της Ηπείρου μας παρέχει τη δυνατότητα άρσης κάθε άγνοιας, προκατάληψης ή ιδεοληψίας, όπως, επί παραδείγματι, το δύσβατο και άγονο του φυσικού χώρου της, ή, το απόμακρο, κλειστό και απολίτιστο του ορεσίβιου πληθυσμού της. Αξιοποιώντας, λοιπόν, τις λέξεις, οι οποίες επιλέχθηκαν με οικολογικό, κοινωνικό, παραγωγικό, οικιστικό και αρχιτεκτονικό προσανατολισμό, προσλαμβάνονται και κατανοούνται, βαθύτερα, παλιές και νέες σχέσεις, μεταμορφώσεις, επαφές, μετακινήσεις, ανταλλαγές, επικοινωνίες, συναλλαγές, αφομοιώσεις και επιρροές. Επί πλέον, οι λατινικές ονομασίες της πανίδας και χλωρίδας, καθώς και οι ελεύθερες μεταφράσεις των λέξεων στα γαλλικά μεταμορφώθηκαν σε μαρτυρίες, οι οποίες επιβεβαίωσαν, με εξαιρετικό τρόπο, τον ηπειρώτικο μακρόχρονο ορεινό πολιτισμό.

Αλήθεια! Πότε κανείς αγαπά τον άνθρωπο και γίνεται ψυχή του; Νομίζουμε, πως όλοι μας ξέρουμε την απάντηση. Το ίδιο, λοιπόν, συμβαίνει και με τον τόπο. Όσο τον γνωρίζουμε, τόσο τον αγαπάμε, μεταβαλλόμενοι, σιγά-σιγά, σε ψυχή του. Ο τόπος δεν είναι μόνον πράγματα, όπως, πιστεύουν πολλοί από μας, αλλά και άνθρωποι, δηλαδή, πολιτισμοί. Βέβαια, ίσως, για μερικούς, το Μικρό ελληνογαλλικό λεξιλόγιο οικογεωγραφίας της Ηπείρου να μην επαρκεί, τελείως, για την κατανόηση του πολιτισμού της. Παρά ταύτα, μέσα από άλλους δρόμους, προσφέρει στον θετικά διατεθειμένο αναγνώστη πολλές δυνατότητες προσέγγισης, αντίληψης, κατανόησης κι απόλαυσης της παρελθούσας, αλλά και της σύγχρονης ηπειρώτικης ανθρωπογεωγραφίας. Με άλλα λόγια, εν πολλοίς, προσφέρει ένα απολαυστικό ταξίδι στον ιστορικό χρόνο και τον γεωγραφικό χώρο της ευρύτερης Ηπείρου, γιατί, στην ουσία, όποιος λέει Ήπειρος, αναφέρεται σε σχέσεις με τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και όχι μόνον.

Βέβαια, στο λεξιλόγιο οικογεωγραφίας της Ηπείρου απουσιάζει η δουλειά του γλωσσολόγου. Εν τούτοις, αυτό δεν έγινε σκοπίμως, αλλά πρώτον, γιατί δεν είναι το επιστημονικό αντικείμενο του συγγραφέα του και δεύτερον, γιατί μια τέτοια εργασία απονευρώνει, στην ουσία, τις έννοιες από τις λέξεις και αφαιρεί το άρωμά τους. Αλήθεια, αν δεν υπήρχαν οι λέξεις, οι τοπικές λέξεις, πως θα ταξίδευε ο άνθρωπος; Ας αφεθεί, λοιπόν, κανείς στις λέξεις της Ηπείρου και δη τις τοπικές και θα οραματισθεί Έλληνες, Ρωμαίους και Βυζαντινούς, Σλάβους, Νορμανδούς και Γότθους, Βούλγαρους, Σέρβους και Αλβανούς, Εβραίους, Μουσουλμάνους και Χριστιανούς, Γάλλους, Ιταλούς και Εγγλέζους, Ρώσους, Αυστριακούς και Ενετούς, Σαρακατσάνους, Βλάχους και Πόντιους, Καραμανλήδες, Σμυρνιούς και Κρητικούς, καθώς κι άλλους, πολλούς και διάφορους, να διαβαίνουν τα ψηλά βουνά της, να περνούν τα ορμητικά ποτάμια της, να ζητούν χρησμό από τη Δωδώνη και να χάνονται στον μακρύ ιστορικό χρόνο της.