ΤΟ ΣΟΥΛΤΑΝΙΚΟ ΧΑΡΕΜΙ (ΑΔΕΤΟ)

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Ο δυτικός κόσμος κατατρύχεται ανέκαθεν από μια αρχαία αλλά κραταιή εμμονή με τη σεξουαλικότητα της ισλαμικής κοινωνίας. Κυρίαρχο σύμβολο στους μύθους που έχει εξυφάνει η Δύση για τη φιληδονία των μουσουλμάνων είναι το χαρέμι. Προκατειλημμένη από τις δικές της μορφές απόλυτης μοναρχίας, η Ευρώπη έπλασε ένα μύθο ανατολίτικης τυραννίας, εντοπίζοντας την πεμπτουσία της στο χαρέμι του σουλτάνου. Το οργιαστικό σεξ έγινε συνώνυμο της φαύλης εξουσίας.

Οι Ευρωπαίοι δικαίως είδαν το χαρέμι ως κεντρική αρένα της πολιτικής. Η θεμελιώδης όμως δυναμική του χαρεμιού δεν ήταν το σεξ, άλλα οι ενδοοικογενειακοί μηχανισμοί εξουσίας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι το σεξ (ή ερωτική επιθυμία, ή ερωτική πράξη) δεν ήταν κινητήρια δύναμη μέσα στο σουλτανικό χαρέμι• ήταν όμως απλώς μία από τις πολλές δυνάμεις, και μάλιστα όχι ιδιαίτερα σημαντική.

Το σεξ για τον σουλτάνο, όπως άλλωστε για κάθε κληρονομικό μονάρχη, δεν θα μπορούσε να είναι καθαρή απόλαυση, διότι είχε βαρύνουσα πολιτική σημασία. Τα επακόλουθά του (η τεκνοποίηση) επηρέαζαν τη διαδοχή στο θρόνο, δηλαδή την ίδια τη συνέχιση της δυναστείας• δεν ήταν λοιπόν κάτι που θα το άφηναν στην τύχη. Το σεξ στο σουλτανικό χαρέμι διεπόταν κατ' ανάγκη από κανόνες, και η δομή του χαρεμιού αποσκοπούσε εν μέρει να διαμορφώνει, και άρα να ελέγχει, το προϊόν της σεξουαλικής δραστηριότητας του σουλτάνου. Οι ερωτικές σχέσεις του σουλτάνου με επίλεκτες γυναίκες από το χαρέμι εντάσσονταν σε μια περίπλοκη πολιτική δυναστικής αναπαραγωγής. Το γεγονός αυτό αντικρούει την απλοϊκή αλλά ακατάλυτη αντίληψη ότι οι γυναίκες του χαρεμιού αποκτούσαν ισχύ σαγηνεύοντας τους σουλτάνους με τα θέλγητρά τους. Στην πραγματικότητα, η εξουσία τους εκπορευόταν από πολλές πηγές, που δεν εξαντλούνταν στη σουλτανική κλίνη.