ΤΑΞΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΗ ΥΠΑΙΘΡΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΨΙΜΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ 18ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΦΕΟΥΔΟΥ ΜΑΡΤΣΕΛΛΟ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΕΡΚΥΡΑ

Η Θεοδώρα (Δώρα) Μόσχου, μπαρουτοκαπνισμένη ιστορικός και καθηγήτρια με διεισδυτική και ταξική ματιά στη μελέτη της ιστορικής εξέλιξης, καταθέτει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και πρωτότυπο επιστημονικό πόνημα για μια ιδιαίτερη, σχετικά «άγνωστη» αλλά απόλυτα ταλαιπωρημένη από τον παραμορφωτικό φακό της κυρίαρχης αντίληψης, περίοδο της σύγχρονης ιστορίας του ελλαδικού χώρου. Η Βενετοκρατία στα Ιόνια Νησιά συμπυκνώνει με χαρακτηριστικά εύγλωττο τρόπο όλες τις όψεις του ασθμαίνοντος και έτοιμου -με την ευρεία έννοια- να αποχωρήσει από το ιστορικό προσκήνιο φεουδαρχικού κοινωνικοοικονομικού συστήματος.

Υπό το πρίσμα αυτό, η Μόσχου απλώνει, με όπλο το αθάνατο και αλάνθαστο εργαλείο του ιστορικού υλισμού και της διαλεκτικής σκέψης, το πολύτιμο φως της επιστημονικής έρευνας στις κοινωνικές σχέσεις οι οποίες καθορίζουν το ιστορικό γίγνεσθαι της εποχής, στην οικονομική βάση του σχηματισμού, στην επίδραση που αυτά έχουν στην ανάπτυξη της συνείδησης. Μέσα σ’ ένα ασφυκτικό οικονομικό περιβάλλον, που συμπίπτει ιστορικά με την οριστική αποσύνθεση του φεουδαρχικού συστήματος στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι άνθρωποι του μόχθου, οι πάροικοι της εποχής, καλλιεργούν τη γη, παντρεύονται, δημιουργούν οικογένειες και νοικοκυριά, τσακώνονται μεταξύ τους, στασιάζουν απέναντι στη διοίκηση.

Κι επειδή προϋπόθεση για κάθε γενικότερη επιστημονική ανάλυση είναι η ενδελεχής μελέτη και εμβάθυνση σε κομβικές πλευρές κάθε φαινομένου (φυσικού, κοινωνικού, ιστορικού ή άλλου), η συγγραφέας φροντίζει να εισχωρήσει στα άδυτα του αντικειμένου της, εξετάζοντας τις κοινωνικές σχέσεις και τις αποτυπώσεις τους σε ένα συγκεκριμένο φέουδο της περιοχής, το λεγόμενο Μαρτσέλλο, ώστε να είναι σε θέση να αντλήσει ασφαλή συμπεράσματα. Η οργάνωση της παραγωγής, οι ταξικές διαφοροποιήσεις, οι καλλιέργειες, η γλώσσα, τα κοινωνικά ήθη, οι αντιθέσεις, οι δικαστικές περιπέτειες (χαρακτηριστικό το παράδειγμα της ιστορίας του Γιάννη Μάζη και της οικογένειας Αγάθου).

Το έργο αυτό είναι μια περιήγηση στο μικρόκοσμο των παροίκων, στο μόχθο και στο δόλο τους, στο σπίτι και στο νοικοκυριό τους, στις έχθρες και στις φιλίες τους. Είναι όμως κι ένας φόρος τιμής στον «μικρό άνθρωπο», τον κάποτε «σκόνη και κουρνιαχτό της ιστορίας», που όμως με τη συνειδητή και ασύνειδη δράση του αποτελεί την πρώτη ύλη της. Οι άνθρωποι αυτοί, άλλωστε, έγιναν η αφορμή της συγγραφέως -ασφαλώς μεταξύ πολλών άλλων- για το βιβλίο τούτο και πηγή για ένα δρόμο προς τη γνώση.