ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ

Οι «Μεγάλες Προσδοκίες», γραμμένες στα 1860-61, ξεχωρίζουν απ' τα προηγούμενα του Ντίκενς για το πολύπλευρο, το περισσότερο οικείο κι ανθρώπινο των διαφόρων προσώπων τους. Εδώ, μονάχα ο Κομπέισον κι ο Ορλικ είναι βαθύτερα κακοί, μόνο ο Τζό κι η Μπίντυ, ίσως ακόμα κι ο Ερβέρτος κι η Κλάρα, είναι ουσιαστικά καλοί. Στον απέραντο ενδιάμεσο χώρο, κινούνται πλάσματα σαν τον Πιπ και τον 'Αβελ, σαν την Εστέλλα και τη μις Χάβισαμ, που δεν είναι ούτε σατανικά ούτε αγγελικά, αλλά απλά ανθρώπινα πλάσματα που οι ψυχές τους δέχονται ως τα βάθη τους τ' αντιφατικά ρεύματα του καλού και του κακού.

Οι «Μεγάλες Προσδοκίες» έχουν αναμφισβήτητη δραματική δύναμη (οκτώ φορές διασκευάστηκαν για το θέατρο και τον κινηματογράφο απ' τα 1871 ως τα 1950) κι η τέχνη τους, καθώς και το «μήνυμα» που αναπτύσσεται σ' αυτές τις συγκινητικές σελίδες, έχουν μια βαθύτερη ανθρώπινη ουσία.