ΙΧΝΗ ΛΑΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΑΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Η ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΜΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ

Η ιστορική έρευνα έχει αποκαλύψει, σε μεγάλο βαθμό, την πορεία και τις πρακτικές που εφαρμόστηκαν στην αρχαία Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης ευγενών και φτωχού λαού, με επίδικο την ισότητα και τη θεμελίωση της δημοκρατίας. Η σύγχρονη ιστορική έρευνα αποτυπώνει, επίσης, ότι αντίστοιχες πρακτικές σύγκρουσης ελίτ και μαζών εμφανίστηκαν στο τέλος του 19ου αιώνα στις ΗΠΑ και αλλού, ως μια αντίδραση του λαϊκιστικού κόμματος (Populist Party) απέναντι σε έναν βίαιο καπιταλιστικό εκσυγχρονισμό αλλά και στη φιλελεύθερη δημοκρατία και τις αντιφάσεις της.Στόχος της μελέτης αυτής είναι να παρουσιάσει τα δύο αυτά πολιτικά φαινόμενα μέσα σε ένα ενιαίο συγκείμενο, ώστε να διερωτηθούμε αν υπήρξε ποτέ στην αρχαία Ελλάδα ένα είδος «πρώιμου» λαϊκισμού και ποιοι θα μπορούσαν να ήταν οι λόγοι που τον δημιούργησαν.

Πρόκειται, λοιπόν, για μια διερώτηση πάνω στην προβληματική του πολιτικά Καλού και Κακού, όπως αυτή παρουσιάστηκε και αποτυπώθηκε σε μια άλλη ιστορική συγκυρία, καθώς επίσης και τις πιθανές συνάφειες και συγγένειές της με τη σημερινή. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, πως το αριστοκρατικό πολιτικό λεξιλόγιο σπίλωσε την έννοια του δημαγωγού προσδίδοντάς της αρνητικό περιεχόμενο. Όμως και σήμερα το αντίστοιχο φιλελεύθερο λεξιλόγιο δαιμονοποιεί με παρόμοιο τρόπο τον λαϊκισμό και τους λαϊκιστές ηγέτες, θεωρώντας τους προσωποποίηση του απόλυτου Κακού. Η απαίτηση για «καθαρό» αττικό αίμα εμφανίζεται θεμελιωμένη με νόμο του Περικλή, του 451 π.Χ., που προέβλεπε τον αποκλεισμό των μητρόξενων ελεύθερων Αθηναίων πολιτών από την πολιτογράφησή τους στον δήμο, επειδή δεν διέθεταν τις «αθηναϊκές ιδιότητες», που θεωρούνταν κληρονομικό χαρακτηριστικό μόνο των γηγενών Αθηναίων. Διαφέρει, άραγε, η θέσπιση του νόμου αυτού από τις απόψεις των σύγχρονων δεξιών ριζοσπαστικών λαϊκιστικών κομμάτων για αποκλεισμό των μη αυτόχθονων κοινωνικών ομάδων, επειδή απειλούν την ομοιογένεια του έθνους-κράτους;