ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ

«Η μελέτη εξετάζει τις ιστορικές αντιλήψεις των ελληνόφωνων Ορθόδοξων λογίων κατά την πρώιμη νεότερη περίοδο. Τα κεφάλαια του κειμένου παρουσιάζουν υποσύνολα ιδεών, οι οποίες αναδείχθηκαν από την έρευνα στο φάσμα των πηγών που μελέτησε ο συγγραφέας. Επίκεντρο είναι ο διανοητικός και ιδεολογικός βίος της Ανατολικής Εκκλησίας σε διάστημα δύο αιώνων (1580-1750) και η παραγωγή ιστορικού λόγου ως στοιχείου της κινητικότητας των ιδεών, που επέφεραν οι θρησκευτικές έριδες της περιόδου.

Επί τη βάσει των πρωτογενών πηγών, ανιχνεύθηκαν κεντρικές έννοιες, ερωτήματα που οι συγγραφείς έθεταν μετ’ επιτάσεως, τα οποία συνιστούσαν την ιστορική τους θεωρία και τα οποία προσέγγιζαν με την ιστορική μέθοδο της εποχής. Οι θρησκευτικές και θεολογικές έριδες, σε Δύση και Ανατολή, κατέστησαν την ιστορική θεμελίωση, την ιστορική δικαίωση, ουσιώδες δεδομένο του πνευματικού βίου. Η ιστορία επηρέαζε τρέχοντα θέματα, καθόριζε τη δογματική ορθότητα και την ταυτότητα συγγραφέων και κοινού. Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στην πρωτογενή βιβλιογραφία, γραμμένα σε ελληνική και ενίοτε λατινική εκκλησιαστική γλώσσα, άρθρωναν την ιστορική εκδοχή και αφήγηση ως στοιχείο του κυρίαρχου λόγου της Μεγάλης Εκκλησίας. Κατά τον συγγραφέα, παρότι η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης ευρίσκετο εν αιχμαλωσία και εξαρτώμενη από την κοσμική εξουσία των Οθωμανών, διατήρησε, ή ακόμα και ενίσχυσε, την ιδεολογική της ετερότητα και κατάφερε να αποδώσει στους Ελληνορθόδοξους το περιεχόμενο μιας σαφώς διακρινόμενης συλλογικότητας, εντός μιας μετααυτοκρατορικής, αλλά ακόμα πολιτισμικά βυζαντινής, κοινοπολιτείας.»