Η ΜΝΗΜΗ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΗ

ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

Πώς θυμούνται οι άνθρωποι τις πόλεις; Πώς αφηγούνται το παρελθόν τους μέσα σ' αυτές και το παρελθόν των ίδιων των πόλεων; Πώς η μνήμη τους παράγει καινούργια νοήματα των πόλεων; Εμπειρίες όπως ο αποκλεισμός και η περιθωριοποίηση ποια σημασία αποκτούν στις αναμνήσεις εκείνων που τις έχουν βιώσει στην καθημερινή τους ζωή; Ποια σχέση έχουν οι ιστορίες που προσφέρουν οι προφορικές μαρτυρίες για τις πόλεις με τις εδραιωμένες δημόσιες εικόνες και βιογραφίες των πόλεων;

Σημείο εκκίνησης αυτού του τόμου είναι δύο βασικές παραδοχές. Ότι η συνάντηση ανάμεσα στη μελέτη του αστικού χώρου και την προφορική ιστορία μπορεί να γεννήσει πρωτότυπες και ριζοσπαστικές μορφές ιστορίας των πόλεων και των ανθρώπων που τις κατοικούν περιστασιακά ή μόνιμα. Και ότι χρόνος και χώρος συγκροτούν εξίσου την ιστορική εμπειρία και, συνεπώς, τη μνήμη που συνθέτει την προφορική μαρτυρία. Καθώς η προφορική ιστορία εργάζεται σε στενή σχέση με τον συγκεκριμένο κάθε φορά τόπο, βοηθά ώστε να αρθρωθεί το πώς οι άνθρωποι τον βιώνουν και συχνά καταφέρνει να αλλάξει τις καθιερωμένες προσλήψεις γι' αυτόν. Έτσι, μέσα από τη συλλογή και την ανάλυση των προφορικών μαρτυριών δίνεται η δυνατότητα να εννοιολογηθεί η ποικιλία του τοπικού και να αναδειχθούν οι πολλές πόλεις μέσα στην πόλη.

Οι συγγραφείς του τόμου μελετούν με ποιους τρόπους η διαδικασία της μνήμης που ενεργοποιεί η προφορική αφήγηση διαμεσολαβεί την εμπειρία της πόλης, τι αποσιωπά, πώς διαχειρίζεται το τραυματικό και το καθημερινό. Εστιάζουν στις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις ανάμεσα στην ατομική και τη συλλογική μνήμη και εντοπίζουν σημεία στα οποία η κοινωνική μνήμη συμμορφώνεται και άλλα στα οποία αντιστέκεται στα ηγεμονικά αφηγήματα του αστικού χώρου. Ενδιαφέρονται για τους "άλλους" των πόλεων, τις μνήμες που κουβαλάνε και τις μνήμες που δημιουργούν σε νέους τόπους εγκατάστασης. Στους αστικούς χώρους ένα πλήθος αναμνήσεων διαφορετικών ομάδων διασταυρώνονται ή επικαλύπτονται σχηματίζοντας αστικά παλίμψηστα. Αυτά τα παλίμψηστα διαπλέκονται, με ποικίλες μορφές, με τους λόγους για το διαφορετικό και τους λόγους του μίσους επηρεάζοντας τις ταυτότητες, τις σωματικές συναντήσεις και τις πρακτικές που διαγράφουν τον ιστό των σύγχρονων πόλεων. Λόγω του δεσμού που η προφορική ιστορία διατηρεί με την τοπικότητα, την υποκειμενικότητα και την εμπειρία, μπορεί να επεξεργάζεται τέτοιες πλευρές του αστικού φαινομένου ως μέρος μιας ιστορίας των πόλεων με πολλές αποχρώσεις, γωνίες και πτυχές. Η προφορική μαρτυρία μπορεί να αποσταθεροποιεί εικόνες του χώρου που θεωρούνται αμετάβλητες και να επιτρέπει συνδέσεις ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν αλλά και ανάμεσα στα διαφορετικά υποκείμενα που βιώνουν αυτή την αλλαγή.