Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ

ΠΩΣ Η ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΨΥΧΙΚΩΝ ΝΟΣΩΝ

Στη Γενιά του άγχους, ο κοινωνικός ψυχολόγος Τζόναθαν Χάιντ δείχνει πώς ακριβώς η ψυχική υγεία των εφήβων πήρε την κατιούσα σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, και μάλιστα την ίδια χρονική περίοδο. Στη συνέχεια επισημαίνει τη σπουδαιότητα του ελεύθερου παιχνιδιού, που βοηθά το παιδί να ωριμάσει και να εξελιχθεί σε ικανό και ευτυχισμένο ενήλικα. Εξηγεί πώς έγινε η ατυχής μετάβαση από τις γενιές του παιχνιδιού στη γενιά της οθόνης. Αναλύει τους μηχανισμούς με τους οποίους η Μεγάλη Απορρύθμιση της παιδικής ηλικίας επηρέασε δυσμενώς την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών: ανεπαρκής ύπνος, κατακερματισμός προσοχής, εθισμός, μοναχικότητα, κοινωνική σύγκριση, τελειοθηρία. Έπειτα εξηγεί γιατί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βλάπτουν περισσότερο τα κορίτσια - και με ποιον τρόπο τα αγόρια, από την άλλη, βρήκαν καταφύγιο στον ψηφιακό κόσμο, δραπετεύοντας από τον πραγματικό, με ολέθριες συνέπειες για τον εαυτό τους, την οικογένειά τους αλλά και την κοινωνία στην οποία ζουν.

Μη αρκούμενος ωστόσο στα παραπάνω, ο Χάιντ απευθύνει παράλληλα και έκκληση για δράση. Εξηγεί πώς μπορούν να αντιδράσουν γονείς, δάσκαλοι, σχολεία, εταιρείες τεχνολογίας και κυβερνήσεις στα ανωτέρω προβλήματα συλλογικής δράσης, ώστε η τρέχουσα κρίση ψυχικής υγείας να φτάσει στο τέλος της, και η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που ονομάζεται παιδική ηλικία να ξαναγίνει όσο ανθρώπινη ήταν κάποτε.

Σχεδόν μετά από μια δεκαετία σταθερότητας ή βελτίωσης, στις αρχές της δεκαετίας του 2010 η ψυχική υγεία των εφήβων ανά τον κόσμο εμφάνισε σημάδια επιδείνωσης. Γιατί άραγε αυξήθηκαν τόσο απότομα -ενίοτε και υπερδιπλασιάστηκαν– τα ποσοστά κατάθλιψης, άγχους, αυτοτραυματισμών και αυτοκτονιών στους εφήβους;

Στο ανά χείρας βιβλίο ο κοινωνικός ψυχολόγος Τζόναθαν Χάιντ εξηγεί ότι οι βασικοί λόγοι της έντονης ψυχικής δυσφορίας των εφήβων είναι η εξαφάνιση του ελεύθερου παιχνιδιού από την παιδική ηλικία και η εντεινόμενη χρήση του smartphone. Αντλώντας στοιχεία από πρόσφατες έρευνες στην ψυχολογία και τη βιολογία, ο Χάιντ δείχνει ότι, ανάμεσα στο 2010 και το 2015, επήλθε μια κοσμοϊστορική Απορρύθμιση στις ζωές παιδιών και εφήβων. Όταν οι έφηβοι πέρασαν, από τα κινητά παλιάς τεχνολογίας, στα σύγχρονα smartphones με τις άπειρες εφαρμογές και την εικοσιτετράωρη σύνδεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο χρόνος παραμονής τους στο διαδίκτυο αυξήθηκε ραγδαία, σε βάρος του χρόνου που αφιέρωναν ως τότε σε διά ζώσης επαφές με φίλους και συγγενείς, πυροδοτώντας μια κρίση ψυχικής υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία, σε συνδυασμό με τη μειωμένη ανεξαρτησία των παιδιών και την αυξημένη γονεϊκή υπερπροστασία στον πραγματικό κόσμο, στερεί από τα παιδιά μας εμπειρίες απαραίτητες για να γίνουν ολοκληρωμένοι και ψυχικά υγιείς ενήλικες.

H Γενιά του άγχους καταγράφει τις επιπτώσεις που είχε -και για τα δύο φύλα- η μετάβαση, από το ελεύθερο παιχνίδι, στην εποχή των smartphones. Με οδηγούς την αρχαία σοφία και τη σύγχρονη έρευνα, το ανά χείρας βιβλίο είναι μια ηχηρή ειδοποίηση αλλά και μια σανίδα σωτηρίας, χάρη στις πρακτικές συμβουλές που δίνει σε γονείς, σχολεία, κυβερνήσεις αλλά και στους ίδιους τους εφήβους.

Ο Τζόναθαν Χάιντ είναι ένας σταυροφόρος της επιστήμης και της έρευνας που μιλά με παρρησία για πλήθος χαλεπών ζητημάτων: τις πολωτικές ιδεολογίες που διχάζουν την κοινωνία, τους πολιτισμικούς πολέμους που μαίνονται στα πανεπιστήμια της Δύσης, και τώρα, με αυτό το βιβλίο, για τον κίνδυνο που διατρέχει η ψυχική υγεία των σημερινών εφήβων.

Τα περιθώρια έχουν στενέψει. Καλούμαστε να προστατέψουμε τα παιδιά μας -αλλά και τον εαυτό μας- από τα καταστροφικά αποτελέσματα μιας ζωής καθηλωμένης μπροστά στην οθόνη.