Η ΕΡΗΜΗ ΓΗ

Το 1922, annus mirabilis της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, ο Τ.Σ. Έλιοτ δημοσίευσε το πιο συζητημένο, ίσως, ποίημα του 20ού αιώνα: «The Waste Land: Ο Ερημότοπος» του Τάκη Παπατσώνη, «Η Έρημη Χώρα» του Γιώργου Σεφέρη, «Η Ρημαγμένη Γη» του Κλείτου Κύρου. Ας ειπωθεί ακόμα, και ως μνήμη Διονυσίαου Σολωμού, «Η Έρημη Γη».

Η τεχνική του θυμίζει μοντερνιστικό μοντάζ σε μια εποχή που ο κινηματογράφος δεν είχε αναγάγει ακόμα τη συρραφή εικόνων σε τέχνη. Αν ο Τζέιμς Τζόυς εικονίζει τις μεταβολές μιας συνείδησης μέσα σε μία μέρα («Οδυσσέας», 1922), ή ο Πώλ Βαλερύ σε μία νύχτα («Νεαρή μοίρα», 1917), ο Έλιοτ συρράπτει σε τετράδιο τις μεγάλες ρωγμές και τα χάσματα της γηρασμένης ηπείρου στα τελευταία 2.000 χρόνια. «Από τις σπουδαιότερες δέκα εννέα σελίδες που γράφτηκαν ποτέ στην αγγλική γλώσσα», έκρινε ο Έζρα Πάουντ.