ΔΟΚΙΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΓΕΛΙΑΝΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Πόσο αναγκαία είναι η επανεξέταση μερικών βασικών φιλοσοφικών παραδοχών γύρω από την ανθρώπινη φύση, σκέψη και πρακτική, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί κάποια βεβαιότητα, ή και η αλήθεια, για ένα παιδευτικό πρόγραμμα αυτοπραγμάτωσης; Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες από εκείνες τις ποιότητες που στηρίζουν ένα τέτοιο πρόγραμμα, ποιότητες όπως η διαλογικότητα, τα παιδευτικά παίγνια, η αμοιβαία αναγνώριση, η συμμετοχή στην ανασύσταση της κοινωνίας και του πολιτισμού; Πόσο σημαντική είναι η ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου, του περιεχομένου και της αποστολής της ηθικής και πολιτικής παιδείας και της διαμόρφωσης ρεαλιστικών προσδοκιών για μια αξιόπιστη θεωρία που θα (επιδιώκει να) ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του σύγχρονου πολιτικού πολιτισμού, ακροβατώντας ανάμεσα σε και πέρα από το σχετικισμό και την απολυτοκρατία, τον πολιτισμικό φαταλισμό και την παγκοσμιοποιητική σύγκλιση διαφορετικών μορφών ζωής;

Τέτοιου είδους ερωτήματα θέτει στη φιλοσοφική θεωρία του περί παιδείας ο Hegel. Τα δοκίμια αυτού του τόμου ανταποκρίνονται σε αυτά τα ερωτήματα, άλλοτε αναδεικνύοντας τον εννοιολογικό ορίζοντα εντός του οποίου αυτά καθίστανται δυνατά και εύλογα και άλλοτε προκαλώντας τις εγελιανές προϋποθέσεις και απαντήσεις.

Τα ερωτήματα αυτά δεν είναι άγνωστα σε εμάς σήμερα και η εγελιανή θεωρία, πέρα από τις οποιεσδήποτε εσωτερικές εντάσεις της, εξακολουθεί να αποτελεί έναν πολύτιμο οδηγό στη συρρίκνωση, ή και την εξάλειψη, της ένδειας των δικών μας ιδεών περί παιδείας.