ΒΑΛΚΑΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ 1821

Το βιβλίο Βαλκανικές αναγνώσεις του 1821 προσφέρει ένα πανόραμα των προσλήψεων της Ελληνικής Επανάστασης στα Βαλκάνια από τον 19ο αιώνα ώς σήμερα, αναδεικνύοντας, παράλληλα, λίγο γνωστές πτυχές των γεγονότων, όπως αυτά αποτυπώθηκαν σε ιστορικά τεκμήρια στις διάφορες βαλκανικές γλώσσες. Μελετώντας συστηματικά την ιστορική γραμματεία των βαλκανικών χωρών, οι Γιώργος Μανιός (Ρουμανία), Ηλίας Σκουλίδας (Αλβανία), Αντώνης Χατζηκυριάκου (Τουρκία) και Ανδρέας Λυμπεράτος (Σερβία και Βουλγαρία) εστιάζουν κριτικά στις ιδεολογικές διεργασίες που καθόρισαν τις ποικίλες και συχνά αντιφατικές προσλήψεις της Επανάστασης του 1821 σε κάθε βαλκανική χώρα, διερευνούν τη σημασία τους για την αυτοεικόνα των μετα-οθωμανικών βαλκανικών κοινωνιών και τις μεταξύ τους σχέσεις, και φέρνουν στο οπτικό μας πεδίο τα σημεία επαφής τους με τις πιο «οικείες», ελληνικές αναγνώσεις του 1821.

Στο εισαγωγικό δοκίμιο ο Ανδρέας Λυμπεράτος διερευνά την εφαρμογή της έννοιας της «ιστορικής κληρονομιάς» στη μελέτη των άμεσων και έμμεσων επιρροών του 1821 στον βαλκανικό χώρο και επιχειρεί μια σύνθεση των ευρημάτων της έρευνας στις διάφορες χώρες. Τα εθνικά σχήματα ανάγνωσης του 1821, που αντανακλούν τις προτεραιότητες της συγκρότησης των βαλκανικών εθνών στον 19ο αιώνα, θα εμπλουτιστούν στον 20ό από προσεγγίσεις που αναζητούν δεσμούς μεταξύ των βαλκανικών λαών στο περιθώριο της ανάπτυξης των διαβαλκανικών διπλωματικών σχέσεων. Η ανανεωτική κριτική επίδραση του βαλκανικού μαρξισμού, που έθεσε ζητήματα φιλοσοφικο-ιστορικής ερμηνείας των επαναστάσεων, θα μείνει ημιτελής, δίνοντας έδαφος, ως κρατική ιδεολογία μετά το 1945, στις παρελθούσες εθνικιστικές και ωφελιμιστικές αναγνώσεις.