ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΙΣ

Όπως έγραφε κάποτε ο Ντουρκέμ, «πράγμα είναι κάθε αντικείμενο γνώσης . . . που το πνεύμα δεν μπορεί να αναζητήσει παρά με την προϋπόθεση ότι θα το αναζητήσει σε παρατήρηση και πειραματισμούς, περνώντας προοδευτικά από τους αμεσότερα προσιτούς χαρακτήρες στους λιγότερο ορατούς και περισσότερο βαθείς. Το να αντιμετωπίζει κανείς τα γεγονότα μιας συγκεκριμένης κατηγορίας σαν πράγματα . . . σημαίνει ότι ξεκινά τη μελέτη τους παίρνοντας σαν αρχή ότι υπάρχει πλήρης άγνοια της φύσης τους».

Τέτοιου είδους «πράγματα» νοηματοδοτούνται σήμερα, λίγο ή πολύ ασαφώς, με τις γνωστές εννοιολογικές κατασκευές της «αυτοκρατορίας», της «παγκοσμιοποίησης» ή του «πλήθους». Ωστόσο τα «πράγματα» αυτά αποτελούν μέρη του σύγχρονου Λόγου και εκφράζονται τόσο σε θεωρητικό όσο και σε καθημερινό επίπεδο. Με αυτά τα «πράγματα» συγκροτούνται μ' άλλα λόγια τα στοιχεία της συνοχής των δυτικών συνειδήσεων του «κόσμου». Έτσι, λόγου χάρη, τίθεται όλο και πιο σπάνια το ερώτημα αν οι ιδέες περί της ιστορίας ως είδους «μυθικής κατασκευής» αποτελούν μια άλλη «μυθική κατασκευή».

Έχοντας ως αφετηρία τις παραπάνω απορίες, το παρόν δοκίμιο επιχειρεί να αντιμετωπίσει τα ασαφή αυτά «πράγματα» ως αμφισημίες χαρακτηριστικές μιας «κρίσης νοηματοδότησης». Ως νοήματα της σύγχρονης κοινωνικής σκέψης περί των σημασιών του ανθρώπου και της κοινωνίας και ως κοινό πολιτισμικό (ηθικό και διανοητικό) υπόβαθρο των πολιτικών συνειδήσεων που μοιάζουν να καθίστανται κοινές σε όλη την έκταση του δυτικού κόσμου. Διαθέτοντας μιαν ιδιαίτερη συμβολική υπόσταση «μεθοδολογικής φύσης» -δηλαδή αρκετά γενική και ταυτόχρονα αρκετά ανεξάρτητη από τις ατομικές της εκδηλώσεις-, η νέα αυτή πολιτική συνείδηση μοιάζει εντούτοις να συγκρούεται, τουλάχιστον στην Ευρώπη, με μια διανοητική παράδοση που συνεχίζει να εντάσσει την «παρούσα κατάσταση» στην προοπτική μιας «ιστορίας χωρίς τέλος».