ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ΤΟ «ΑΤΟΜΟ» ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ-ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ (1772-1850) ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Η αναδρομική αφήγηση για το Εικοσιένα τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο αποτελεί ένα προνομιακό πεδίο. Και τούτο διότι πρωτίστως αποτελεί την κατάληξη μιας μακράς διαδικασίας επαναστατικοποίησης και αντίστασης, όπου τα νεοτερικά προτάγματα διεμβολίζουν σε διαφορετικούς χρόνους, και τελικά αλώνουν, το σύμπαν των ανθρώπων που συμμετείχαν ενεργά σε αυτή με ρόλους διαφορετικούς και συγκρουόμενους. Οι αγωνιστές αυτοί έζησαν σε μία εποχή που είχε σχεδόν τα πάντα: Διαφωτισμό, Αμερικανική Ανεξαρτησία, Γαλλική Επανάσταση, συγκρούσεις αυτοκρατοριών, Παλινόρθωση, μυστικές συνομωτικές Εταιρείες, γεωπολιτικές ανακατατάξεις, Φιλελληνισμό, Ρομαντισμό, δημιουργία εθνικών κρατών και συγκρότηση πολιτικών θεσμών, όραμα ελευθερίας αλλά και προσαρμοστικό πραγματισμό. Σε αυτή την εποχή χάραξαν τη δική τους τροχιά, βίωσαν τη δική τους ιστορικότητα, την ανεπανάληπτη και πεπερασμένη προσωπική τους εμπειρία.

Αλλά γιατί ο Λογοθέτης; Επειδή απώτερος στόχος δεν ήταν τόσο το πρόσωπο αλλά, μέσα από το παράδειγμα του σαμιώτη ηγέτη, η ανάλυση και η ερμηνεία των τρόπων με τους οποίους το άτομο επεξεργάζεται νοητικά και, εν συνεχεία, επιχειρεί, στο μέτρο των δυνάμεών του, να ελέγξει ή να διαχειριστεί τις ιστορικές προκλήσεις του καιρού του. Σε αυτό το εγχείρημα επιλέχθηκε μία προσωπικότητα τοπικής εμβέλειας, την οποία η ύστερη εθνική ιστοριογραφία, καταρτίζοντας το πάνθεον των ηρώων της, κατέταξε τελικά μάλλον στις ελάσσονες μορφές σε σχέση με άλλες μείζονες.

Σήμερα, στις αρχές του 21ου αιώνα, πρόθεση της παρούσας μελέτης δεν είναι ούτε η αναπαραγωγή των στερεοτύπων, με τα οποία οι κοινωνικές αναγκαιότητες αξιοδότησαν τον σαμιώτη αγωνιστή, ούτε η αποκαθήλωσή του, αλλά η ιστορικοποίηση του ατόμου με το οξυγόνο των δικών μας αγωνιών και ερωτημάτων. Μεριμνά της, συνεπώς, είναι η ανασύσταση των ιδιαίτερων εκείνων κοινωνικών συνθηκών καθώς και των συλλογικών συμπεριφορών που γέννησαν ηγέτες όπως ο Λογοθέτης και, ταυτόχρονα, η κριτική αποτίμηση των πολιτικών του επιλογών αναφορικά με τα διακυβεύματα που διαχειρίστηκε ή προκάλεσε.