ΧΡΙΣΤΟΣ-ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ Ο ΠΑΡΑΒΑΤΗΣ

Η τραγωδία Χριστός (1928) μοιάζει να αποτελείται από όραμα μέσα σε όραμα: Οι μαθητές οραματίζονται τον Δάσκαλο και το εκκλησίασμα, το οποίο μέσα στην παραίσθηση της τελετής οραματίζεται τη ιερή, μυστηριώδη σκηνή.
Ο Χριστός είναι στον τάφο. Ο μαθητές έρχονται και εκφράζουν τα αισθήματα και τις σκέψεις τους για τον Δάσκαλο. Είναι θλιμμένοι, οι αναμνήσεις τους είναι πολύτιμες, αλλά μέσα σ’ αυτές υπάρχουν και ψήγματα ανακούφισης γιατί θα μπορέσουν να επιστρέψουν στη συνηθισμένη ζωή.

To 1931 ο Καζαντζάκης γράφει στον Πρεβελάκη πως η μορφή του Iουλιανού τον έχει απασχολήσει «τώρα και πολλά χρόνια» και έχει μελετήσει πολλά έργα γι’ αυτόν.
«Mε συγκινούσε πολύ η δισυπόστατη φύση του, απ’ έξω ασκητής καλόγερος και από μέσα κρατούσε κατάστηθα -όπως το Σπαρτιατόπουλο- όλους τους θεούς του Ολύμπου. Έγραψε εντέλει τον Ιουλιανό τον Παραβάτη το 1939.
Στο έργο απομακρύνεται κάπως από τα ιστορικά δεδομένα.
Ένα έργο φυγής και συνάμα αναζήτησης. Tι αναζητά; Tο αιώνιο: τον σκοπό της ζωής και το λιγότερο αιώνιο: την ταυτότητα.