ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΩΝ ΜΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ

Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές ονομάζονται οι Μονές εκείνες που εξαιρούνται από την εποπτεία του επιχώριου Αρχιερέα, υπαγόμενες απευθείας στον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.

Σε αντίθεση με τη διαδεδομένη αντίληψη ότι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές στην Ελλάδα είναι μόνο οι Μονές Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη, Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας στη Χαλκιδική και Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο, το καθεστώς των οποίων κατοχυρώνεται άλλωστε και στο Σύνταγμα, η μονογραφία αυτή τεκμηριώνει τόσο από νομικής όσο και κανονικής σκοπιάς την πραγματικότητα, που συνίσταται ότι την πατριαρχική και σταυροπηγιακή αξία έχει πληθώρα Μονών στην ελληνική επικράτεια και σε όλες ανεξαιρέτως τις εκκλησιαστικές δικαιοταξίες της.

Το ζήτημα των Σταυροπηγίων αποτελεί σημαντική παράμετρο και, όπως και η πρόσφατη εμπειρία κατέδειξε, σημείο τριβής στις σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και της Εκκλησίας της Ελλάδος τόσο λόγω των Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών που υπάρχουν στο έδαφος των Μητροπόλεων των λεγόμενων «Νέων Χωρών», δηλαδή των Μητροπόλεων που ανήκουν κανονικώς στο Οικουμενικό Πατριαρχείο όσο και λόγω των παλαίφατων και νεοϊδρυόμενων Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών στην περιοχή της «Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος».

Η πραγματεία αυτή στηρίζεται στην αξιοποίηση των πάσης φύσεως πηγών τόσο εκκλησιαστικής όσο και πολιτειακής προελεύσεως και αποτελεί την πρώτη ουσιαστικώς συμβολή σε ένα εξαιρετικά δυσχερές όσο και επίκαιρο νομοκανονικό πρόβλημα.