ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ

Στο βιβλίο «Το μοντέλο του ορθολογικού επενδυτή στο δίκαιο της κεφαλαιαγοράς» παρουσιάζεται συστηματικά η σημασία της οικονομικής ανάλυσης του δικαίου ειδικά στο χώρο του δικαίου της κεφαλαιαγοράς, εστιάζοντας στην έννοια του επενδυτή. Στο πλαίσιο της οικονομικής ανάλυσης του δικαίου, η οποία θα αποτελέσει το βασικό εργαλείο ανάλυσης των ρυθμίσεων του δικαίου της κεφαλαιαγοράς στην παρούσα μονογραφία, αξιοποιούνται θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί από την οικονομική επιστήμη σχετικά με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από το άτομο.

Στο πλαίσιο της οικονομικής επιστήμης έχουν αναπτυχθεί η Rational Choice Theory και η Behavioral Decision Theory, οι οποίες για πολλά χρόνια θεωρούνταν αντικρουόμενες θεωρίες, ενώ τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται προσπάθεια κυρίως από την πλευρά των εκπροσώπων των Behavioral Economics να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ αυτών των θεωριών. Με τη δημοσιοποίηση των πορισμάτων εμπειρικών ερευνών που αμφισβητούσαν το μοντέλο του ορθολογικώς δρώντος υποκειμένου άρχισε ένας διάλογος με επιχειρήματα υπέρ και κατά της συμπεριφορικής οικονομικής θεωρίας τόσο από το χώρο της οικονομικής επιστήμης, ιδίως από τους εκπροσώπους της κλασικής οικονομικής θεωρίας, όσο και από το χώρο του φιλελευθερισμού ενόψει των πατερναλιστικών παρεμβάσεων, τις οποίες φαινόταν να νομιμοποιούν τα σχετικά ευρήματα της συμπεριφορικής οικονομικής θεωρίας. Ειδικότερα, πεδίο ανάδειξης της βασιμότητας των πορισμάτων της συμπεριφορικής οικονομικής θεωρίας αποτελεί η κεφαλαιαγορά, όπου συγκεντρώνεται η οικονομική δραστηριότητα πλείστων ατόμων. Οι εξειδικευμένες εμπειρικές έρευνες που έλαβαν χώρα στην κεφαλαιαγορά με σκοπό την επιβεβαίωση ή τη διάψευση του μοντέλου του ορθολογικού επενδυτή συνέβαλαν στην ανάδειξη του κλάδου της συμπεριφορικής χρηματοοικονομικής θεωρίας (Behavioral Finance). Τα πορίσματα των ερευνών αυτών επέφεραν πλήγμα στην Θεωρία της Αποτελεσματικής Αγοράς (Efficient Capital Markets Hypothesis), η οποία βασιζόταν στο πρότυπο του ορθολογικού επενδυτή.

Απέναντι σε αυτό το πλήγμα ο νομοθέτης καλείται να αναλάβει πρωτοβουλία για την αναπροσαρμογή θεσμών του δικαίου κεφαλαιαγοράς που βασίζονταν στο πρότυπο του ορθολογικού επενδυτή στα νέα εμπειρικά δεδομένα. Η πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να είναι προς δύο κατευθύνσεις, αφενός προς την κατεύθυνση της ρύθμισης της σχέσης μεταξύ εκδοτριών εταιρειών και επενδυτών αφετέρου προς την κατεύθυνση της ρύθμισης της σχέσης μεταξύ εταιρειών παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και επενδυτών. Στην πρώτη περίπτωση η πληροφοριακή ασυμμετρία σε βάρος των επενδυτών μπορεί να ωθήσει τις εκδότριες εταιρείες να εκμεταλλευτούν συμπεριφορικές ανωμαλίες των επενδυτών κατά το στάδιο πρόσληψης και επεξεργασίας πληροφοριών, τις οποίες εκδίδουν οι εταιρείες προς ενημέρωση του επενδυτικού κοινού. Στη δεύτερη περίπτωση η φύση της σχέσης παροχής επενδυτικών υπηρεσιών επιβάλλει στους χρηματοοικονομικούς διαμεσολαβητές, τις εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, όχι μόνο να μην εκμεταλλεύονται αλλά ενίοτε και να αναλαμβάνουν προστατευτική δράση υπέρ των επενδυτών-πελατών τους λόγω της έκθεσης αυτών σε συμπεριφορικές ανωμαλίες κατά την ανάπτυξη επενδυτικής δραστηριότητας.