ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΤΑΚΟΥΖΗΝΟΥ

Καταρχήν, ποια είναι τα στοιχεία που συνιστούν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό; Θα απαντήσω ότι δεν ξέρω. Ο καθένας μας όμως έχει μια προνομιακή προοπτική, συναισθηματική κατά κάποιον τρόπο (πράγμα που δεν την εμποδίζει, εξάλλου, να έχει λογική και να στηρίζεται στην παρατήρηση), η οποία τον κάνει να επιλέγει ένα, ανάμεσα σε άλλα, από αυτά τα στοιχεία. Ο ευρωπαϊ¬κός πολιτισμός είναι αρχικά ένας πλουραλιστικός πολιτισμός. Εννοώ ότι είναι ο τόπος της ποικιλομορφίας των σκέψεων, των αντιθέσεων, των αντιτιθέμενων αξιών και της ατέρμονης διαλεκτικής. Η ζωντανή διαλεκτική στην Ευρώπη είναι εκείνη που δεν καταλήγει σε ένα είδος ιδεολογίας απολυταρχικής και παράλληλα ορθόδοξης. Αυτός ο πλουραλισμός, που υπήρξε πάντα το θεμέλιο της έννοιας της ευρωπαϊκής ελευθερίας, μου φαίνεται ότι είναι η πιο σημαντική συμβολή του πολιτισμού μας. Αυτός ακριβώς βρίσκεται σήμερα σε κίνδυνο και αυτόν οφείλουμε, με κάθε τρόπο, να διαφυλάξουμε.

Τον Απρίλιο του 1955 ήρθε στην Αθήνα ο Καμύ, προσκεκλημένος της Ελληνογαλλικής Πολιτιστικής Ένωσης και του προέδρου της, του καθηγητή ψυχιατρικής 'Αγγελου Κατακουζηνού, ως κεντρικός ομιλητής σε συμπόσιο για το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού, με συνομιλητές του διακεκριμένους Έλληνες διανοουμένους, όπως ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος κ.ά. Το κείμενο που συντάχθηκε με βάση την ηχογράφηση που έκανε ο Ανδρέας Εμπειρίκος φαντάζει σήμερα, εξήντα χρόνια μετά, ανατριχιαστικά επίκαιρο...

Πιστεύω ότι το αληθινό πρόβλημα δεν βρίσκεται εδώ. Το αληθινό πρόβλημα είναι να ξέρουμε αν θέλουμε να επιβιώσουμε ως πολιτισμός. Και αυτή η θέληση δεν είναι αναγκαστικά λογική. Αν λέω ότι θέλω να συνεχίσω να ζω, δεν το κάνω επειδή γνωρίζω απολύτως αυτό που είμαι, αλλά γιατί έχω ένα εξαιρετικά έντονο και εξαιρετικά οξύ αίσθημα τού τι είμαι ως ύπαρξη και γιατί επιθυμώ να συνεχίσω να υπάρχω. 'Αρα, δεν προηγείται η λογική, αλλά το ένστικτο της ζωής. Ε, λοιπόν, αν οι νέοι σήμερα στη Δύση δεν έχουν αυτό το ένστικτο της ζωής, πρέπει να το ξαναβρούν, γιατί εδώ έγκειται το πρόβλημα. Και θα το ξαναβρούν, νομίζω, όχι με το να εμπιστευτούν άτομα που θα τους πουν, με τη σειρά τους, τι οφείλουν να πιστεύουν και τι οφείλουν να πράττουν. Θα το ξαναβρούν έχοντας εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Εννοώ, στην εμπειρία της ζωής και στη δική τους σκέψη.