ΤΟ ΛΑΙΚΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΩΣ ΠΟΙΗΣΗ

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

Ο Ελβετός παραμυθιολόγος (κατεξοχήν του ευρωπαϊκού παραμυθιού) Max Luthi θεωρείται μεταξύ των σημαντικότερων διεθνώς μελετητών της λαϊκής (προφορικής) ποίησης. Κορυφαίο έργο του αποτελεί το παρόν βιβλίο με τον εύγλωττο τίτλο και κυρίως τον υπότιτλό του: Το λαϊκό παραμύθι ως ποίηση. Αισθητική και Ανθρωπολογία (1975). Με την αισθητική αναζητεί τη λογοτεχνική μορφή του παραμυθιού, με την ανθρωπολογία την εικόνα του ανθρώπου και του κόσμου του. Παρατηρεί ότι, παρά τις αναρίθμητες παραλλαγές των διαφόρων αφηγήσεων, επανέρχεται σε αυτές πάντα όμοιος ένας ιδιαίτερος τύπος ανθρώπου. Πιστεύει εξάλλου ότι το ωραίο είναι το πρώτο και κύριο στο παραμύθι. Αλλά και η παρουσία του παραμυθιακού ήρωα και της ηρωίδας υπάρχει ισάξια δίπλα στην ομορφιά. Το ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι και τα δύο αυτά μεγέθη πλάθονται χωρίς καμία προϋπολογισμένη σκοπιμότητα, αυθόρμητα, μόνο με ό, τι άρεσε στους παραμυθάδες και ό, τι σκέφτονταν. Ανάλογα διαμορφωνόταν και ένας βαθύτερος στοχασμός. Για παράδειγμα, αναφέρει ο Luthi τη συμβολική ιδέα που επικρατεί απαρέγκλιτα στα λαϊκά παραμύθια ότι η ομορφιά είναι η εξωτερική όψη της καλοσύνης, η ασχήμια είναι η εξωτερική όψη της κακίας. Οι καλές ηρωίδες είναι εξ ορισμούόμορφες, οι κακές είναι άσχημες.

Στο βιβλίο δίνονται απαντήσεις για τα κύρια ζητήματα που σχετίζονται με το παραμύθι: αγριότητα, σύγκρουση καλού και κακού, η μορφή του ήρωα και της ηρωίδας, η έννοια του συμβόλου, το μοτίβο της μεταμόρφωσης κ.ά. Ένα ανεκτίμητο προσόν του βιβλίου έγκειται στον καθαρό λόγο του, μακριά από μια θεωρητικίζουσα γλώσσα, όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις.