ΤΑ ΚΑΤΑ ΚΛΕΑΝΘΗΝ ΚΑΙ ΑΒΡΟΚΟΜΗΝ ΠΟΝΗΜΑ ΠΟΙΜΕΝΙΚΟΝ 1801

Τα πρωτότυπα λογοτεχνικά έργα στα χρόνια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, και μάλιστα τα εκδομένα, σπανίζουν. Πόσο μάλλον όταν καταπιανόμαστε με ένα έργο που εκδόθηκε τέσσερις φορές στις πρώτες τέσσερις δεκαετίες του 19ου αιώνα και γνώρισε μεγάλη διάδοση. Το ποιμενικό ειδύλλιο του Κωνσταντίνου Μάνου, "Τα κατά Κλεάνθην και Αβροκόμην", το οποίο αριθμεί 1.946 στίχους, εκδόθηκε πρώτη φορά το 1801 στην Βούδα και επανεκδόθηκε αμέσως το 1802 στην Τεργέστη, ενώ μετά γνώρισε άλλες δυο εκδόσεις, το 1811 στην Κων/πολη και το 1836 στην Αθήνα, με αφορμή τον θάνατο του συγγραφέα.

Η μελέτη, η ανάλυση και η έκδοση του ποιήματος συνεισφέρει στη διερεύνηση ενός φαινομένου, το οποίο πήρε σημαντικές διαστάσεις στη Δυτική και Βόρεια Ευρώπη στις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα, ενώ έγινε αισθητό και στον ελληνισμό την τελευταία δεκαετία του ίδιου αιώνα. Πρόκειται για την παραγωγή και κατανάλωση των «ηδονικών αναγνωσμάτων» με σκοπό την αισθηματική αγωγή και τον ταυτόχρονο εμπλουτισμό του γνωστικού ορίζοντα των αναγνωστών. Παράλληλα, τέτοια κείμενα προωθούσαν την πολιτική συμμόρφωση των αναγνωστών με τα φιλελεύθερα ιδεώδη που έπνεαν σε ορισμένους κόλπους λογίων της Ευρώπης και του παροικιακού ελληνισμού. Επομένως, το έργο του Μάνου δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από έργα όπως το "Σχολείο Ντελικάτων Εραστών" (1791) του Ρήγα ή το "Έρωτος Αποτελέσματα" (1792).

Η σκιά του Ρήγα και των εθνεγερτικών του δράσεων μέσω της λογοτεχνίας διατρέχουν ολόκληρο το ποίημα. Αλλωστε, ο ποιητής μας ανήκει σε ένα δραστήριο και φιλελεύθερο δίκτυο λογίων, το οποίο από τα τέλη του 18ου αιώνα έως και την Επανάσταση, εργαζόταν, μέσω των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και της καλλιέργειας της λογοτεχνίας, για τη φώτιση του Γένους ανάμεσά τους, ο πατέρας του Κωνσταντίνου, Δημήτριος Μάνος, ο Νικόλαος Καρατζάς και άλλοι. Ας μην φανεί παράξενο λοιπόν ότι ακόμα και ένα ποιμενικό ειδύλλιο του 1801 μπορεί να ανήκει στη μεγάλη αυτή σωρεία δράσεων και εκδόσεων, οι οποίες συνθέτουν την περιβόητη ιδεολογική προπαρασκευή της επανάστασης του 1821.

Η έκδοση του ποιήματος πλαισιώνεται από Εισαγωγή, στην οποία διερευνώνται τα ποικίλα φιλολογικά, πραγματολογικά, γραμματολογικά και ερμηνευτικά ζητήματα που αφορούν το ειδύλλιο. Περιλαμβάνει γλωσσάρι, πραγματολογικά και γραμματολογικά σχόλια, όπου χρειάζεται, και τρία παραρτήματα με τεκμήρια από τον βίο και το περιβάλλον του ποιητή.