ΣΕΝΕΚΑ ΦΑΙΔΡΑ

Η ιστορία μιας παντρεμένης γυναίκας που ερωτεύεται έναν αγνό νέο, αυτός απορρίπτει τις ανήθικες προτάσεις της και εκείνη για να προλάβει τυχόν καταγγελία εκ μέρους του τον συκοφαντεί στον άνδρα της αποτελούσε θέμα λαϊκών διηγήσεων (βλ. τον έρωτα της γυναίκας του Πετεφρή προς τον Ιωσήφ, της γυναίκας του Προίτου προς τον Βελλεροφόντη). Η πιο δημοφιλής ιστορία τέτοιου θέματος υπήρξε στην κλασική αρχαιότητα ο έρωτας της Φαίδρας προς τον Ιππόλυτο.

Οι καταβολές του μύθου πρέπει να βρίσκονται στην Τροιζήνα όπου ο Ποσειδώνας ήταν ο σημαντικότερος θεός της περιοχής και ο Ιππόλυτος αποτελούσε μία τοπική λατρευτική μορφή. Τον 5ο αι. π.Χ. ο μύθος αποτέλεσε το θέμα τριών αττικών τραγωδιών: της Φαίδρας του Σοφοκλή και δύο έργων του Ευριπίδη με τον τίτλο Ιππόλυτος (πρόκειται για τους λεγόμενους Ιππόλυτο Α΄ ή Καλο πτόμενο και Ιππόλυτο Στεφανία ή Στεφανηφόρο). Από τα παραπάνω έργα μόνον ο Ιππόλυτος Στεφανηφόρος σώζεται πλήρως• παίχτηκε το 428 π.Χ. και προσέφερε στον Ευριπίδη ένα από τα λίγα πρώτα βραβεία που κατάφερε να αποσπάσει κατά τη διάρκεια της μακράς του καριέρας.

Ερευνώντας τη ρωμαϊκή παραγωγή τραγωδιών, διαπιστώνει κανείς ότι δεν έχει καταγραφεί κάποια δραματοποίηση του μύθου της Φαίδρας μέχρι τον Σενέκα. Για τη σύνθεση της δικής του τραγωδίας ο Σενέκας αφενός άντλησε πολλά από τον Οβίδιο ως προς το λεκτικό και τα μοτίβα αφετέρου δεν αποκλείεται να επηρεάστηκε και από τις τρεις αττικές τραγωδίες, καθεμία από τις οποίες απο τελούσε μία καινούρια πραγμάτευση του μύθου.

Χρησιμοποιώντας δημιουργικά την ελληνορωμαϊκή παράδοση, ο Ρωμαίος τραγικός πλάθει ένα δυνατό ψυχογράφημα όπου παρουσιάζει θέματα του έρωτα και του θανάτου, της απόπειρας διαφυγής από μία αφόρητη κατάσταση, της αιδούς και τιμής. Διόλου τυχαία η σενέκεια "Phaedra" μαζί με τον σωζόμενο ευριπίδειο Ιππόλυτο αποτέλεσαν τις βάσεις για να δημιουργήσει ο Ρακίνας τη δική του αριστουργηματική "Phedre".