ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Αν ήσασταν σε θέση να κάνετε τον περίπλου της Γης τον 15ο αιώνα, εκείνο που θα σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση θα ήταν οι εκπληκτικοί πολιτισμοί της Ανατολής. Στο Πεκίνο χτιζόταν η Απαγορευμένη Πόλη στην Εγγύς Ανατολή οι Οθωμανοί έσφιγγαν τον κλοιό γύρω από την Κωνσταντινούπολη. Η Ευρώπη, αντιθέτως, θα σας φαινόταν ένας ελεεινός βαλτότοπος, που εξακολουθούσε να μαστίζεται από επιδημίες, κακές συνθήκες υγιεινής και ακατάπαυστες πολεμικές συρράξεις. Η δε Βόρειος Αμερική ήταν ένας αναρχούμενος αγριότοπος σε σύγκριση με τα βασίλεια των Αζτέκων και των Ίνκας. Η ιδέα ότι η Δύση θα μπορούσε να κυριαρχήσει επί του υπόλοιπου κόσμου για το μεγαλύτερο μέρος των επόμενων πέντε αιώνων θα σας φαινόταν απόλυτη φαντασιοπληξία. Και όμως συνέβη.

Τι είχε ο πολιτισμός της Δυτικής Ευρώπης που του επέτρεψε να αποκτήσει προβάδισμα απέναντι στις φαινομενικά ανώτερες αυτοκρατορίες της Ανατολής; Όπως υποστηρίζει ο Niall Ferguson, η απάντηση είναι ότι η Δύση ανέπτυξε έξι «βασικές εφαρμογές» τις οποίες δεν διέθεταν οι άλλοι: ανταγωνισμό, επιστήμη, δημοκρατία, ιατρική, καταναλωτισμό και εργασιακή ηθική. Το κρίσιμο ερώτημα σήμερα είναι κατά πόσον η Δύση έχει χάσει το μονοπώλιό της πάνω τους. Μήπως άραγε γι’ αυτό ζούμε το τέλος της υπεροχής της Δύσης;