ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ

ΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008 η Lehman Brothers, μία από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες των Ηνωμένων Πολιτειών, κατέρρευσε. Η εξέλιξη αυτή, που ωστόσο δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, πυροδότησε μια πρωτοφανή κρίση στον χρηματοπιστωτικό κλάδο των ΗΠΑ, η οποία πολύ γρήγορα συμπαρέσυρε τις τράπεζες της Ευρώπης, κλονίζοντας το χρηματοπιστωτικό σύστημα του Βόρειου Ατλαντικού στο σύνολό του. Η διακοπή της χρηματοδότησης στις αναδυόμενες χώρες οδήγησε μέσα σε ελάχιστο χρόνο σε μια παγκόσμια κρίση ρευστότητας. Έτσι, η παραγωγή άρχισε να μειώνεται ταχύτατα και η ανεργία να εκτοξεύεται στα ύψη - όχι μόνο στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Η κρίση έλαβε παγκόσμιες διαστάσεις.

Μια κρίση τέτοιων διαστάσεων χρειάζεται αναμφίβολα μια καλά συντονισμένη παγκόσμια αντιμετώπιση, ιδίως σε περίοδο ραγδαίας παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο, οι αντιδράσεις ήταν εθνοκεντρικές, συχνά ανεπαρκείς ή στενόμυαλες και ενίοτε αλλοπρόσαλλες, ενώ ο όποιος συντονισμός τους γινόταν σε τεχνοκρατικό και όχι σε πολιτικό επίπεδο. Πολύ σύντομα αναδείχθηκαν ποικίλες αδυναμίες, όπως η αναποτελεσματικότητα των πολιτικών θεσμών στις ΗΠΑ. Όμως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ήταν οι τριγμοί στο οικοδόμημα της ευρωζώνης και η κρίση χρέους με επίκεντρο την Ελλάδα, την οποία ο Adam Tooze αναλύει εδώ διεξοδικά. Οι επιπτώσεις της κρίσης του 2008 δεν περιορίστηκαν βέβαια στο πεδίο της οικονομίας, όπως δείχνουν η εκλογή του Donald Trump στις ΗΠΑ, το Brexit, η εντυπωσιακή άνοδος της ακροδεξιάς σε όλο τον Δυτικό κόσμο, ακόμα και η κρίση στην Ουκρανία. Ο κόσμος έχει γίνει πράγματι αγνώριστος.

Η Πολιτική οικονομία μιας κατάρρευσης, ένα συναρπαστικό θρίλερ οικονομικής και πολιτικής ιστορίας, τιμήθηκε με το Βραβείο Lionel Gelber (2019) και υπήρξε ένα από τα βιβλία της χρονιάς (2018) της εφημερίδας The New York Times και του περιοδικού The Economist.