ΠΛΑΤΩΝ ΕΥΘΥΦΡΩΝ ΠΕΡΙ ΑΡΕΤΗΣ

Τι είναι πραγματικά όσιο και τι ανόσιο (ευσεβές και ασεβές); Τι είναι η δικαιοσύνη; Ό, τι είναι όσιο είναι και δίκαιο; Ποιος ή τι επιβάλλει στους ανθρώπους τις έννοιες αυτές και υπό ποια δικαιοδοσία; Αυτός που αποφασίζει να τις επιβάλλει σε κάποιον είναι πιο δίκαιος από εκείνον; Αυτά και πολλά ακόμη ερωτήματα αναδύονται στον πλατωνικό διάλογο Ε?θύφρων.

«Ο διάλογος Ε?θύφρων ή Περ? το? ?σίου θεωρείται γνήσιος πλατωνικός διάλογος και τοποθετείται γύρω στο 399 π.Χ., όταν ο Σωκράτης μεταβαίνει στην «βασιλέως στοά» της Αθήνας όπου βρίσκεται η έδρα του ανώτατου δικαστικού άρχοντα, ώστε να πληροφορηθεί για τις κατηγορίες που έχουν υποβληθεί εναντίον του από τον Μέλητο. Έχει ως θέμα το όσιο και την προσπάθεια απόδοσης του σωστού, αν όχι του καταλληλότερου, ορισμού της οσιότητας (τ? ε?σεβές, τ? ?σιον), δηλαδή της αρμόζουσας συμπεριφοράς απέναντι στα θεία. Η προσπάθεια διατύπωσης ενός πλήρους και ιδιάζοντος ορισμού επιχειρείται από δύο διαλεγόμενα πρόσωπα: τον Σωκράτη και τον Ευθύφρονα, με τρόπο που θα δώσει την ευκαιρία στον πρώτο να εφαρμόσει υποδειγματικά την ελεγκτική μέθοδο της διαλεκτικής. Είναι σύντομος και ανήκει στους σωκρατικούς διαλόγους, δηλαδή σ’ αυτούς που σύμφωνα με όλους τους εξελικτικούς μελετητές θεωρούνται ότι γράφτηκαν κατά την πρώιμη συγγραφική περίοδο του Πλάτωνα, κάτι που δικαιολογείται μεταξύ άλλων και από την τυπική δομή του έργου.

Μπορεί ο πρώιμος αυτός διάλογος να προχωρά σχετικά σύντομα σε σχέση με άλλους, περιέχει όμως μία συζήτηση που κινείται περιμετρικά της εξεταζόμενης έννοιας και είναι άφθονη σε πνευματικές διατυπώσεις και επιχειρήματα για ένα καθολικό περιεχόμενο. Τα ζητήματα που τίθενται μέσα στο έργο κινούνται, κατά ελάσσονα λόγο, στην περιοχή της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας της θρησκείας. Τα δε τεκμηριωμένα επιχειρήματα του Σωκράτη ανακύπτουν το ένα μετά το άλλο αναδεικνύοντας την υψηλή τέχνη της λογικής τους παράλληλα με μια ρητορική δεινότητα, ικανά να εξαναγκάσουν τον υπερήφανο μάντη να αλλάξει γνώμη πέντε φορές. Παρ’ ότι στο τέλος δεν δίνεται ουδεμία βέβαιη απάντηση για το τι πραγματικά είναι η ευσέβεια, η συνεχής αμφισβήτηση που δημιουργείται και που ουσιαστικά ευθύνεται για την αποδόμηση οποιουδήποτε ορισμού, είναι εξαιρετικά γόνιμη και επιβεβαιώνει μία κυρίαρχη άποψη του Σωκράτη, ότι τελικά «αυτό που ξέρουμε για τον κόσμο είναι ότι δεν ξέρουμε τίποτα».
Από την εισαγωγή του βιβλίου