ΟΙ ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο πολιτικός χάρτης του νεότερου κόσμου φέρει παντού τα σημάδια της επέκτασης της Δύσης είτε με αποικιοκρατικές είτε με άλλες, πιο έμμεσες, μορφές. Οι τοπικές κοινωνικές και πολιτισμικές ιστορίες εκδηλώνονται σε συνθήκες δυτικής κυριαρχίας και δεν μπορούν να κατανοηθούν ανεξάρτητα από την τομή που σήμανε το νεωτερικό κράτος.

Ωστόσο, από ανθρωπολογική σκοπιά, γίνεται φανερό ότι η καθιερωμένη πολιτική ανάλυση στέκεται υπερβολικά στην τυπική πρόσοψη του κράτους και των επίσημων θεσμών διακυβέρνησης, ενώ χρειάζεται να μελετηθούν εξίσου οι μικρομηχανισμοί της εξουσίας, μέσω των οποίων αυτή διαχέεται στο σύνολο της κοινωνίας. Εξάλλου, οι ανθρωπολόγοι γίνονται μάρτυρες στη βία, τη βαναυσότητα και τη μαζική εξαθλίωση που επιβάλλουν τα τοπικά και τα παγκόσμια συστήματα κυριαρχίας, αλλά και σε κάθε είδους αγώνες των γηγενών λαών και των απελευθερωτικών και κοινωνικών κινημάτων. Οι μελέτες τους ενδιαφέρουν κοινωνιολόγους και πολιτικούς επιστήμονες καθώς διεισδύουν στο «βαθύ πολιτικό» επίπεδο της αντίστασης και της ματιάς «από τα κάτω» που προβάλλουν οι «κοινωνίες χωρίς κράτος» και οι κοινωνίες των πολιτών. Από τις μακροκοινωνικές δομές ώς τις μικροδιαδικασίες της καθημερινής ζωής, η πολυεπίπεδη πραγματικότητα που προβάλλει εδώ ο Τζων Γκλέντχιλ περιλαμβάνει αμφίρροπες συγκρούσεις (όπως εκείνες του εκδημοκρατισμού με το σκιώδες κράτος και τη στρατιωτικοποίηση), άτυπες σχέσεις εξουσίας και μορφές πολιτικής δράσης (όπως του φύλου και της σεξουαλικότητας), και όλα τα σύμβολα και τις τελετουργίες που συνθέτουν τον λεγόμενο «πολιτικό πολιτισμό».

Σήμερα που η κρίση πολιτικής νομιμοποίησης είναι έκδηλη στις δυτικές κοινωνίες και ο «άλλος» εμφανίζεται περισσότερο από ποτέ στο εσωτερικό τους, η ανθρωπολογία πρέπει να αποαποικιοποιήσει ακόμη περισσότερο τους τρόπους σκέψης της, συμβάλλοντας στη συγκριτική μελέτη της πολιτικής ζωής και των πολλαπλών μεταμφιέσεων της εξουσίας τόσο στο Βορρά όσο και στο Νότο.