ΜΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΟΥ

Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΕΣ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Στο βιβλίο του "Μια επανάσταση του νου", ο Jonathan Israel, ένας από τους κορυφαίους ιστορικούς του Διαφωτισμού σε παγκόσμια κλίμακα, εντοπίζει τις φιλοσοφικές ρίζες των σύγχρονων ιδεωδών της ισότητας, της ελευθερίας, της ανεκτικότητας και της αυτοδιάθεσης των λαών στα λιγότερο «αξιοσέβαστα» στρώματα της διαφωτιστικής σκέψης -στο ρεύμα ιδεών που ο ίδιος αποκαλεί Ριζοσπαστικό Διαφωτισμό.

Κατά τη διάρκεια των επαναστατικών δεκαετιών του 1770, του 1780 και του 1790, η εμφάνιση του Ριζοσπαστικού Διαφωτισμού στο ιστορικό προσκήνιο πυροδότησε έντονες αντιδράσεις. Η εναντίωση αυτή οφειλόταν στην τάση της παραδοσιακής κοινωνίας να υπερασπίζεται τις αρχές της μοναρχίας, της αριστοκρατίας, της αυτοκρατορικής ισχύος και της φυλετικής ιεραρχίας, οι οποίες συνδέονταν με τη διατήρηση της εκκλησιαστικής εξουσίας, της κοινωνικής ανισότητας, των θρησκευτικών διακρίσεων και των εκτεταμένων προνομίων των κυρίαρχων ομάδων. Τις τελευταίες δεκαετίες, το έργο του Jonathan Israel έχει ανατρέψει τις επικρατούσες αντιλήψεις για τον Διαφωτισμό, μετασχηματίζοντας, μεταξύ άλλων, τις χωροχρονικές συντεταγμένες του φαινομένου. Το διεθνικό κίνημα του Διαφωτισμού ξεκίνησε το 1650 στην Ολλανδία, επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική και προσέλαβε οικουμενικές διαστάσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1770. Ο συγγραφέας αποκαλύπτει τις αντιθέσεις και φωτίζει τις διανοητικές στρατηγικές και συμμαχίες που διαμόρφωσαν το διαφωτιστικό εγχείρημα.