MARCEL DUCHAMP ( 28.7.1887 - 2.10.1968 )

Ο ζωγράφος Κύριλλος Σαρρής και μελετητής επί δεκαετίες του έργου τού Μαρσέλ Ντυσάν, γράφει ένα πυκνό δοκίμιο για το ανατρεπτικό έργο και την πολυσχιδή προσωπικότητα του Ντυσάν. Επίσης επιλέγει μια σειρά κειμένων της Katherine Dreier, του Richard Hamilton και του ιδίου του Ντυσάν, καθοριστικών για την κατανόηση του έργου του.

«Καθώς ο Μαρσέλ Ντυσάν συγκεντρώνει και επεξεργάζεται μια σειρά σημειώσεις και σπουδές σε γυαλί, συλλαμβάνει την ιδέα να θέσει τη ζωγραφική στην υπηρεσία της νόησης. Η στρατηγική κίνησης για την επίτευξη του σκοπού αυτού είναι η μετατόπισpη από την αισθητική σαγήνη του εικαστικού αντικειμένου στη σαγήνη της φιλοσοφικής ενασχόλησης με την οντολογία του έργου. Ό, τι ακολουθεί, χωρίς να υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες, ανοίγει δύο δρόμους που έχουν καθοριστικές επιπτώσεις για τη σύγχρονη τέχνη. Πρώτον, η επανανακάλυψη, στο τέλος της δεκαετίας του '50, του Μαρσέλ Ντυσάν ως κατασκευαστή αντικειμένων και όχι ως μέλους της ομάδας των σουρεαλιστών που είχαν καταφύγει στην Αμερική, από το ζεύγος Rauschenberg - Johns, και η εμπλοκή του Βρετανού Richard Hamilton στη μελέτη και την τυπογραφική αναπαραγωγή των σημειώσεων του, οδηγούν στο νεοντανταϊσμό και στην ποπ αρτ. Δεύτερον, στο τέλος της δεκαετίας του '60 η εκ νέου ανάγνωση του έργου του Ντυσάν από τη «συμμορία των μάγων που εξαφανίζουν τα αντικείμενα» (Kosuth, Huebler, Weiner κ.ά.) φέρνει στο προσκήνιο της τέχνης το κίνημα που ονομάζεται conceptual art (εννοιολογική τέχνη).

Το 1917 ο Ντυσάν, ενώ εργάζεται για την πραγμάτωση του έργου, υποβάλλει στην έκθεση των Ανεξαρτήτων Καλλιτεχνών στη Νέα Υόρκη ένα ανεστραμμένο ουρητήριο, το οποίο υπογράφει με το ψευδώνυμο R. Mutt 1917 και το ονομάζει Κρήνη. Η επιτροπή απορρίπτει το έργο, δίνοντας έτσι την αφορμή να γραφούν άρθρα και να ξεκινήσει η θυελλώδης συζήτηση για το τί είναι τέχνη και τί όρους πρέπει να πληροί ένα έργο τέχνης για να θεωρείται τέτοιο. Ουσιαστικά εγκαινιάζεται η ρήξη του με την «αμφιβληστροειδική ζωγραφική», την οποία κατηγορούσε ότι στερεί από τον θεατή της τη σκέψη».