Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στο έργο του αυτό, ο Μελέτης Μελετόπουλος παρουσιάζει το πανόραμα της μαρξιστικής θεωρίας στην Ελλάδα, μέσα από την ζωή και το έργο των κυριώτερων μαρξιστών θεωρητικών και διανοουμένων. Ενώ στον Μεσοπόλεμο εμφανίστηκαν σημαντικοί Έλληνες μαρξιστές, η επιβολή κατά την δεκαετία του '30 σταλινικών δομών στο Αριστερό κίνημα ακύρωσε τον ανοιχτό θεωρητικό διάλογο. Οι επιφανέστεροι μαρξιστές περιθωριοποιήθηκαν ή και εξοντώθηκαν ενώ η οργάνωση του κομμουνιστικού χώρου με όρους στρατοπέδου εμπόδισε την ανάπτυξη της μαρξιστικής σκέψης στην χώρα μας. Και αυτό, παρότι υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για μία πρωτότυπη θεωρητική άνθιση, που θα οδηγούσε στην εμφάνιση ενός ιδιαίτερου Ελληνικού μαρξισμού, ενδεχομένως συνδυασμένου με ιδιαίτερα στοιχεία της ελληνικής παράδοσης, όπως π.χ. ο Κοινοτισμός και η ’μεση Δημοκρατία.

Στο έργο παρουσιάζεται, εκτός της μαρξιστικής κίνησης στην Ελλάδα, και η πνευματική ζωή των προσφύγων κομμουνιστών στο "Παραπέτασμα" μετά το τέλος του Εμφυλίου. Αποκαλύπτει δε μία διαφορετική εικόνα για τα εξόριστα μέλη του ΚΚΕ, τα οποία, παρά τον ασφυκτικό έλεγχο του κόμματος, ανέπτυξαν εξαιρετικής ποιότητας λογοτεχνία και διαμόρφωσαν ένα εν εξορία ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, με έντονο πατριωτισμό.

Ο συγγραφέας είχε την ευκαιρία να συλλέξει πρωτογενώς υλικό από τις οικογένειες μαρξιστών διανοουμένων και να παρουσιάσει αναλυτικά το έργο αλλά και την ζωή τους. Βιογραφούνται οι κυριώτεροι Έλληνες μαρξιστές: Γεώργιος Κωνσταντινίδης-Σκληρός, Γιάννης Κορδάτος, Σεραφείμ Μάξιμος, Δημήτριος Γληνός, Δημήτρης Μπάτσης, Νίκος Πουλαντζάς. Η προσωπικότητα και το έργο του Πουλαντζά φωτίζεται με νέα στοιχεία, που αποκαλύπτουν τις δραματικές αυτοαναιρέσεις και μεταμορφώσεις του θεωρητικού του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Στο τελευταίο μέρος παρουσιάζονται οι αρχειομαρξιστές και η σχέση τους με το παγκόσμιο τροτσκιστικό κίνημα και τον Λέοντα Τρότσκυ. Βιογραφούνται ο Παντελής Πουλιόπουλος, ο Αγις Στίνας και ο Μιχάλης Ράπτης ή Πάμπλο, ο διανοούμενος που προσέδωσε στο ελληνικό τροτσκιστικό κίνημα εθνική ταυτότητα και συνείδηση.

Ο συγγραφέας αυτού του έργου δεν συγκαταλέγει τον εαυτό του στους μαρξιστές ή στους αντιμαρξιστές, αλλά στους μελετητές του μαρξισμού. Επί μία τριακονταετία, ερεύνησε αδημοσίευτα αρχεία και πηγές, έλαβε συνεντεύξεις και ανέλυσε το αντικείμενό του χωρίς προκαταλήψεις. Με την πεποίθηση ότι, ακόμα και αν ο μαρξισμός σήμερα δεν είναι πλέον στο επίκεντρο του θεωρητικού διαλόγου, δικαιούται μία κεντρική θέση στην ιστορία των ιδεών του Εικοστού Αιώνα.