Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

Ένα από τα σημαντικά προβλήματα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Κυπριακή Δημοκρατία στις δραματικές συνθήκες του 1963-64 ήταν η κατάρρευση των δύο ανωτάτων συνταγματικών οργάνων (Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, Ανώτατο Δικαστήριο) για την απονομή της δικαιοσύνης. Η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων, στην οποία μετείχαν πλέον μόνον οι ελληνοκύπριοι βουλευτές, ψήφισε το νόμο 33/64 που ενοποίησε τα δύο δικαστήρια σε ένα νέο Ανώτατο Δικαστήριο, στο οποίο επρόκειτο να συμμετάσχουν οι πέντε εναπομείναντες Δικαστές, τρεις ελληνοκύπριοι και δύο τουρκοκύπριοι. Το νέο Ανώτατο Δικαστήριο αντιμετώπισε τις αιτιάσεις περί αντισυνταγματικότητας του ν. 33/64 στην απόφαση Ibrahim με βάση το «δόγμα» ή «δίκαιο της ανάγκης» (doctrine or law of necessity), σύμφωνα με το οποίο οι συνθήκες έκτακτης ανάγκης καθιστούσαν επιτρεπτή τη νομοθετική παρέκκλιση από τις συνταγματικές πρόνοιες. Το δίκαιο της ανάγκης αναλύθηκε και εξελήφθη ως υπόρρητη αρχή του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ κατά τα επόμενα χρόνια αποτέλεσε έρεισμα σημαντικού αριθμού νομοθετημάτων, μέσω των οποίων η κυπριακή πολιτεία προσαρμόστηκε στις νέες συνθήκες μετά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τα συνταγματικά όργανα, αλλά και στις συνθήκες που ανέκυψαν μετά την τουρκική εισβολή του 1974.

Σκοπός του έργου είναι να φωτίσει καταρχάς τις ιστορικές, πολιτειολογικές και συνταγματικές συνθήκες της απόφασης Ibrahim και στη συνέχεια να αναλύσει την απόφαση αυτή, καθώς και κρίσιμες πτυχές του «δικαίου της ανάγκης» κατά τη νομολογιακή εξέλιξη και επεξεργασία του έως τις μέρες μας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι συγγραφείς αναπτύσσουν διάλογο και με διάφορες θέσεις, σκέψεις ή προοπτικές γύρω από τα θεμέλια και την υφή της συνταγματικής πολιτείας, του δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Το έργο, το οποίο εκδίδεται σε μία κρίσιμη συγκυρία για το Κυπριακό, απευθύνεται στους νομικούς της Κύπρου και της Ελλάδας, καθώς και σε πολιτικούς επιστήμονες, οι οποίοι ενδιαφέρονται για τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, για τη συνταγματική μορφή και για τη λειτουργία της έννομης τάξης της Κυπριακής Δημοκρατίας και για τα θεμέλια της ανθεκτικής ύπαρξης της τελευταίας έως τις μέρες μας.