Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

Οι Νεοέλληνες συνήθως είναι υπερήφανοι για τη μακρά ιστορία του έθνους τους και τα επιτεύγματα των προγόνων τους. Οι ειδικοί, ωστόσο, γνωρίζουν πως αυτή η υπερηφάνεια δεν ήταν ανέκαθεν διαδεδομένη. Είναι γνωστό, μάλιστα, πως ελάχιστοι ελληνόφωνοι θα αυτοπροσδιορίζονταν ως Έλληνες κατά την οθωμανοκρατία ή τους βυζαντινούς χρόνους. Πώς άλλαξαν τα πράγματα; Ο καθηγητής Θεόδωρος Γ. Ζέρβας υποστηρίζει πως, σε μεγάλο βαθμό, το μέσο για τη μαζική διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος ήταν το σχολικό σύστημα. Τον ρόλο του σχολείου ως προς αυτό, μέχρι και τους Βαλκανικούς Πολέμους, περιγράφει με συνοπτικό και εύληπτο τρόπο η παρούσα έκδοση, εισάγοντας πρώτα τον αναγνώστη στις έννοιες του "έθνους" και του "εθνικισμού", παρουσιάζοντας παράλληλες περιπτώσεις από άλλες χώρες και σκιαγραφώντας τα ιστορικά συμφραζόμενα μιας περιόδου που ήταν μεταβατική για όλα τα Βαλκάνια. Τέλος, ο προβολέας εστιάζεται στα ίδια τα σχολικά εγχειρίδια και στο πώς αυτά σταδιακά έπλασαν την εικόνα που έχουν οι Νεοέλληνες για την ιστορία τους, για τον εαυτό τους και τους γείτονές τους.

Αναμφίβολα, τα πορίσματα μιας τέτοιας μελέτης όχι μόνο φωτίζουν άγνωστες για το ευρύ κοινό πτυχές του πρόσφατου νεοελληνικού παρελθόντος, αλλά πρωτίστως θέτουν καίριους και πάντα επίκαιρους προβληματισμούς για τις συνέπειες της σχέσης μεταξύ πολιτικής και εκπαίδευσης και, τελικά, για τις αξίες που πρέπει να υπηρετεί η εκπαίδευση.