Η ΑΠΑΤΗΜΕΝΗ

Οι ήρωες του βιβλίου είναι χαρακτηριστικές μικροαστικές οικογένειες, στιγμές από την ζωή των οποίων περιγράφει ο Τόμας Μαν με γνώση και μαεστρία, επικεντρώνοντας την προσοχή του σ' εκείνα τα θέματα που χαρακτηρίζουν όλο το έργο του: ευτυχία, έρωτας και θάνατος - κάποτε «σκανδαλωδώς», όπως γράφει ο Αντόρνο σ'ένα γράμμα του προς τον Μαν για την Απατημένη, το οποίο παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου, αλλά πάντα με κείνη την αγάπη από την οποία, όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας, «εκπορεύεται όλη η ζεστασιά, η καλοσύνη, το χιούμορ» και η οποία μόνη μπορεί να «μετατρέψει ένα λογοτέχνη σε ποιητή».

«Απόψε θέλω να σας εκφράσω τις ευχαριστίες και το θαυμασμό μου για την σκανδαλώδη παραβολή... Δεν θα υπήρχε τέλος στους επαίνους, αν εξετάσει κανείς τις λεπτότητες και τη συμπυκνωμένη πείρα που εισδύουν στην υπόθεση...

Σχεδόν ποτέ πριν δεν τα είχατε καταφέρει τόσο να συνδέσετε τις δυνάμεις του σκανδάλου με την ίδια την υπόθεση μέσω μιας αυτάρεσκης αδιαντροπιάς στην αντιμετώπιση των facts of life, τα οποία συνθέτουν την παραβολή...

Ούτε καν εγώ δεν μπόρεσα αυτή τη φορά να αποποιηθώ τη σκέψη της μουσικής τεχνικής της εναλλαγής... όπου εναλλάσσονται με ακρίβεια το φως και το σκοτάδι, το forte και το piano κι όποιες άλλες αντιθέσεις μπορεί να σκεφτεί κανείς δεν παίρνει λοιπόν εδώ η πεισιθάνατη ζωή το λόγο, αλλά ο θάνατος που ποθεί να ζήσει, κι αυτό ακριβώς αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα το απρεπές, το ασύλληπτο που συνταράσσει την κοινωνική συνοχή...»

Από ένα γράμμα του Τέοντορ Αντόρνο
προς τον Τόμας Μαν, στις
18 Ιανουαρίου 1954