ΓΙΑΤΙ Η ΦΥΛΑΚΗ;

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΟΔΟΥ

Ο Michel Foucault έγινε γνωστός όχι μόνο για το σπουδαίο θεωρητικό του έργο, αλλά και για το εύρος των πολιτικών συνεπειών που είχε αυτό με αφορμή τη συγκυρία του παρόντος. Ειδικότερα για το ζήτημα των φυλακών και του ποινικού συστήματος, ο Foucault δεν έγινε γνωστός μόνο για το βιβλίο του "Επιτήρηση και τιμωρία, η γέννηση της φυλακής", αλλά και για την πολιτική του δράση στο πλευρό των εξεγερμένων στις γαλλικές φυλακές μέσα από την Ομάδα Πληροφόρησης για τις Φυλακές. Τον Μάιο του 1978 συμμετείχε σε μία «στρογγυλή τράπεζα» με ιστορικούς σχετικά με την ιστορία του ποινικού συστήματος. Η συζήτηση αυτή επεκτάθηκε σε κρίσιμα ζητήματα μεθοδολογίας, τα οποία αφορούν τόσο τη γραφή όσο και την πολιτική στόχευση της ιστορίας. Οι ιστορικοί άσκησαν κριτική στο «φουκωικό σχήμα» και ο Foucault, από την πλευρά του, προσπάθησε να αποσαφηνίσει τη θεωρητική του μεθοδολογία και την πολιτική του πρακτική μέσω της έννοιας της «συμβαντοποίησης».

«Τι εννοώ με αυτόν τον όρο; Πρώτα απ' όλα, μία ρήξη με το αυτονόητο. Σημαίνει να κάνεις ορατή μία μοναδικότητα, εκεί που υπάρχει ο πειρασμός να επικαλεστείς μία ιστορική σταθερά, ένα άμεσο ανθρωπολογικό χαρακτηριστικό ή κάτι το αυτονόητο που επιβάλλεται με τον ίδιο τρόπο στα πάντα. Να δείξεις ότι τα πράγματα 'δεν ήταν και τόσο αναγκαία'· δεν ήταν τόσο αυτονόητο το να αναγνωρίζονταν οι τρελοί ως ψυχικά ασθενείς· δεν ήταν τόσο αυτονόητο ότι το μόνο πράγμα που μπορούσε να γίνει με έναν παραβατικό ήταν να τον φυλακίσουν· δεν ήταν τόσο αυτονόητο οι αιτίες της ασθένειας να έπρεπε να αναζητηθούν στην εξατομικευμένη εξέταση των σωμάτων και ούτω καθ' εξής. Η ρήξη με το αυτονόητο, με τα αυτονόητα στα οποία εδράζεται η γνώση μας, οι παραδοχές μας και οι πρακτικές μας: Αυτή είναι η πρώτη θεωρητικο-πολιτική λειτουργία αυτού που θα αποκαλούσα 'συμβαντοποίηση'».