ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΚΟΛΕΓΙΟ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ, 1979-1980

Το "Για την κυβέρνηση των ζωντανών" είναι ένας κύκλος Παραδόσεων με κομβική θέση στην εξέλιξη της σκέψης του Μισέλ Φουκώ. Στις Παραδόσεις αυτές, που εκφωνήθηκαν στο Κολέγιο της Γαλλίας το πρώτο τρίμηνο του 1980, ο Φουκώ συνεχίζει την ιστορία των «καθεστώτων αλήθειας», η οποία διαπερνά το σύνολο της διδασκαλίας του στο Κολέγιο της Γαλλίας, δίνοντάς της μια μείζονα στροφή: η διερεύνησή του, που είχε ξεκινήσει στο δικονομικό και δικαστικό πεδίο, και είχε επεκταθεί στο πολιτικό, με τη θεματική των σχέσεων εξουσίας-γνώσης και μετά με τη θεματική της κυβερνητικότητας, περνά εδώ στο πεδίο των πρακτικών και των τεχνικών του εαυτού, στο πεδίο της ηθικής, το οποίο ο Φουκώ δεν έμελλε να εγκαταλείψει ποτέ πια. «Πώς γίνεται στον χριστιανικό δυτικό πολιτισμό η κυβέρνηση των ανθρώπων να ζητά από μέρους των κυβερνωμένων, εκτός από πράξεις υπακοής και υποταγής, και "πράξεις αλήθειας", που έχουν την ιδιαιτερότητα ότι το υποκείμενο δεν απαιτείται μόνο να λέει την αλήθεια, αλλά να λέει την αλήθεια για τον εαυτό του, για τα σφάλματά του, για τις επιθυμίες του, για την κατάσταση της ψυχής του, κ.ο.κ.;» αναρωτιέται ο Φουκώ. Το ερώτημα αυτό τον οδηγεί από μια νέα ανάγνωση του Οιδίποδος τυράννου του Σοφοκλή στην ανάλυση των «πράξεων αλήθειας» που χαρακτηρίζουν τον αρχέγονο χριστιανισμό, μέσα από τις πρακτικές του βαπτίσματος, της μετάνοιας και της καθοδήγησης της συνείδησης. Ο Φουκώ επιλέγει να καταπιαστεί με τις πράξεις με τις οποίες ο πιστός οδηγείται να φανερώσει την αλήθεια του εαυτού του ως όντος απείρως ελαττωματικού. Από τη δημόσια έκφραση της αμαρτωλής του κατάστασης στην τελετουργία της μετάνοιας, μέχρι τη διεξοδική ρηματοποίηση των πιο μύχιων σκέψεών του στην εξέταση της συνείδησης, αυτό που βλέπουμε να σκιαγραφείται είναι η οργάνωση μιας ποιμαντικής οικονομίας επικεντρωμένης στην ομολογία.

Το "Για την κυβέρνηση των ζωντανών" είναι η πρώτη, ανέκδοτη μέχρι πρόσφατα, από τις έρευνες που επρόκειτο να διεξαγάγει ο Φουκώ στο πεδίο της ηθικής, τόσο στις Παραδόσεις του στο Κολέγιο της Γαλλίας όσο και στους τελευταίους τόμους της "Ιστορίας της σεξουαλικότητας".