ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΟΝ ΣΕΦΕΡΗ ΚΑΙ ΕΠΕΚΕΙΝΑ

Ο πολυδαίδαλος μύθος της Ελένης διατρέχει σχεδόν όλη την αρχαία γραμματεία. H ωραία, θεία γυναίκα στον Όμηρο και αμφιλεγόμενη παρουσία στους τραγικούς είναι η αιτία της καταστροφής της Τροίας αλλά και το μοιραίο θύμα των Θεών. Το βιβλίο ιχνηλατεί την παρουσία και τον ρόλο της στα ομηρικά έπη και στους τραγικούς αλλά και στους λυρικούς ποιητές, στους ρήτορες και στους σοφιστές, στους ποιητές των ελληνιστικών χρόνων και της λατινικής και της βυζαντινής γραμματείας, προσφέροντας ένα γοητευτικό ταξίδι στον κόσμο της Ελένης.

Στα νεότερα χρόνια η Ελένη δεν είναι μόνο η πανέμορφη μοιραία γυναίκα του τρωικού κύκλου. Γίνεται πρότυπο και Ιδέα. Κορυφαίοι ευρωπαίοι ποιητές, όπως ο Ρονσάρ, ο Ντ’ Αννούτσιο, ο Απολλιναίρ, ο Γέητς, ο Μπωντλαίρ, ο Ρεμπώ, ο Μαντελστάμ και άλλοι πολλοί υμνούν το κάλλος, τις περιπέτειες και τον ρόλο της. Στη νεότερη ελληνική ποίηση πρώτος ο Παλαμάς και στη συνέχεια ο Καζαντζάκης, ο Σικελιανός, ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Σινόπουλος, ο Χαραλαμπίδης και άλλοι παλαιότεροι και νεότεροι ποιητές πήραν στον στίχο τους την Ελένη, άλλοτε υμνητικά και άλλοτε αφοριστικά, για να διατρέξουν σύγχρονους συμβολισμούς και να διατυπώσουν πικρές αλήθειες.

Στην Ελένη του Σεφέρη, ο ποιητής και ο αφηγητής Τεύκρος αυτοβιογραφούνται και μέσα από παραλληλισμούς άμεσους ή συσχετισμούς υπαινικτικούς οδηγούνται στην ταύτιση, συνειδητοποιώντας τη μοίρα τους και το τραγικό αδιέξοδο, στο οποίο κατέληξαν ύστερα από την πολεμική τους περιπέτεια και τη μεταπολεμική περιπλάνησή τους.