ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΒΟΛΤΑΙΡΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΥΣΙΚΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΩΝΟΣ

Την 1η Νοεμβρίου του 1755 έγινε ένας ισχυρότατος, καταστρεπτικός σεισμός στη Λισσαβώνα της Πορτογαλίας, ο οποίος έγινε αισθητός μέχρι την Βενετία. Επακολούθησαν τσουνάμι και πυρκαγιές με αποτέλεσμα την καταστροφή μεγάλου μέρους της πόλης. Ο αριθμός των νεκρών έφτασε τις 20.000! Το γεγονός συγκλονίζει την Ευρώπη, τους διανοουμένους και τους απλούς ανθρώπους, που θέτουν ερωτήματα για το ποιος ευθύνεται για την φοβερή καταστροφή: η φύση, ο Θεός ή ο άνθρωπος; Ή όλα αυτά μαζί;

Οι διανοούμενοι διασταυρώνουν τα ξίφη τους δίνοντας διάφορες ερμηνείες. Το 1756 ο Βολταίρος δημοσιεύει ένα πολύστιχο ποίημα με τίτλο Poeme sur le desastre de Lisbonne [Ποίημα για την καταστροφή της Λισσαβώνας] διατυπώνοντας τον προβληματισμό του γύρω από το θέμα. Την ίδια χρονιά, ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ γράφει μια επιστολή η οποία απευθύνεται στον Βολταίρο, ως απάντηση στο προαναφερθέν ποίημά του.

Έχουμε την ιδιαίτερη χαρά να παρουσιάσουμε για πρώτη φορά στα ελληνικά την επιστολή αυτή στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας (δίγλωσση έκδοση). Απευθυνθήκαμε στον Δημήτρη Κιτσίκη για να κάνει την μετάφραση, εκτιμώντας την βαθιά γνώση του τόσο της ελληνικής όσο και της γαλλικής γλώσσας, και τον ευχαριστούμε θερμά που αποδέχθηκε την πρότασή μας αμέσως. Η μετάφρασή του θεωρούμε ότι είναι πραγματικά ποιητική και καταφέρνει, ως, κατά τα λεγόμενά του, Έλλην Ρουσσώ, να μας μεταφέρει γλωσσικά στην εποχή του 18ου αιώνα. Ταυτοχρόνως, το κείμενο είναι άκρως ενδιαφέρον και μας δίνει το έναυσμα για να αναλογισθούμε τις αναλογίες με την σημερινή εποχή, με αφορμή όλη την τρέχουσα συγκυρία της λεγομένης πανδημίας -μία καταστροφή για την ανθρωπότητα, όχι πρωτίστως όσον αφορά την ίδια την ασθένεια, αλλά όσον αφορά το πώς εμείς, ως κοινωνία, αντιδρούμε σε αυτήν.