ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΗ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ

Το βιβλίο του Ιωάν. Δ. Δημάκη είναι ένα ιστορικό δοκίμιο, όπου εξετάζονται η εμφάνιση και η εξέλιξη του φιλελευθερισμού, του σοσιαλισμού και του εθνικισμού, τριών ιδεολογιών που εσφράγισαν τη φυσιογνωμία της Ευρώπης στο 19ο και τον 20ό αι. Στη διαπραγμάτευση του θέματος, τα ιδεολογικά αυτά ρεύματα δεν μελετώνται σαν αυθυπόστατα "συστήματα ιδεών", αλλά στη διαλεκτική τους σχέση με την ιστορική πραγματικότητα από την οποία προσδιορίζονται, αλλά και την οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν. Εξάλλου παρακολουθούνται συστηματικά στις αμοιβαίες σχέσεις τους, που τα καθιστούν άλλοτε συμπληρωματικά και άλλοτε αντινομικά, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε εποχής και κάθε χώρας.

Η ιστορική προοπτική με την οποία εξετάζονται τα θέματα, οδηγεί στην κατάταξη της ύλης σε χρονολογικές ενότητες, που συμπλέκονται όμως και με θεματικές, ώστε οι ιδεολογίες να αναλύονται στις εξελικτικές τους φάσεις και μέσα στα πλαίσια περιόδων που οριοθετούνται από αποφασιστικής σημασίας ιστορικά γεγονότα. Όπως είναι φυσικό, το δοκίμιο αυτό έχει σαν σκοπό να παρουσιάσει την εικόνα της ιδεολογικής πορείας της Ευρώπης από τη γαλλική επανάσταση ως τις ημέρες μας, σύμφωνα με μια "ανάγνωση της ιστορίας" που επιχειρεί ο συγγραφέας και που αντανακλά τις προσωπικές του αντιλήψεις. Παρά την ύπαρξη όμως μιας ορισμένης "ερμηνευτικής", που γίνεται σαφής από τις αναλύσεις και τις εξηγήσεις που παρέχονται, δεν προβάλλεται αξίωση για καμιά "απόλυτη" αλήθεια. Αντίθετα η διατύπωση κρίσεων και σκέψεων εμπνευσμένων από την ιστορία είναι δυνατό να προκαλέσει ερεθισμούς για ερωτηματικά ή και αντιρρήσεις, ωθώντας έτσι τον αναγνώστη να αναπτύξει τους δικούς του προβληματισμούς και να αναζητήσει ίσως, έπειτα από προσωπική μελέτη, και κάποιες δικές του απαντήσεις. 'Αλλωστε, από τη φύση του, το δοκίμιο αυτό δεν απευθύνεται μόνο στους ειδικούς ιστορικούς και πολιτικολόγους, αλλά και σε κάθε καλλιεργημένο άνθρωπο, που ενδιαφέρεται για τα θέματα της ιστορίας και την κίνηση των ιδεών.