ΕΓΩΚΕΝΤΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ

ΜΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Στο Εγωκεντρικότητα και μυστικισμός ο Γερμανός φιλόσοφος Ernst Tugendhat αντλεί από το προηγούμενο έργο του πάνω στην ηθική, τη φιλοσοφία της γλώσσας, τη φιλοσοφία της πράξης και τη φαινομενολογία για να φωτίσει τη βαθιά ανάγκη των ανθρώπων για ψυχική γαλήνη ή γαλήνη του νου. Η ανάγκη αυτή προκύπτει από την αναταραχή που βιώνει ο άνθρωπος, μόνον αυτός ανάμεσα σε όλα τα ζώα, η οποία με τη σειρά της πηγάζει από την ιδιάζουσα αυτοαναφορικότητά του. Οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, διακρίνονται από τα άλλα ζώα επειδή μιλούν μια προτασιακή γλώσσα, μπορούν να λένε «εγώ», και θεωρούν τον εαυτό τους σημαντικό. Η ανθρώπινη εγωκεντρικότητα, η μέριμνα για τον εαυτό, ο φόβος απέναντι στον θάνατο, γεννούν ωστόσο αυτό το αίσθημα της ακατάπαυστης εσωτερικής ταραχής και την ανάγκη για ψυχική γαλήνη. Ουσιώδης διάσταση των μυστικιστικών συλλήψεων σε Ανατολή και ?ύση είναι ακριβώς η υπέρβαση ή η σχετικοποίηση της εγωκεντρικότητάς μας, η απαλλαγή από τη μέριμνα για τον εαυτό ή ο κατευνασμός της.

Ο Tugendhat, αφού αναλύσει το πώς δομείται γλωσσικά η αυτοαναφορικότητα και η αυτοσχεσία, διερευνά το θέμα της απόσυρσης από τον εαυτό στις παραδόσεις της Ινδίας και της Κίνας, όπου κατεξοχήν βρίσκονται οι ρίζες της συνεξετάζει τα χαρακτηριστικά της θρησκείας και του μυστικισμού, ενώ ανιχνεύει επίσης ίχνη μυστικισμού και στη δυτική φιλοσοφική παράδοση, όπως δείχνει η προσοχή που έχει δοθεί, από τον Πλάτωνα ώς τον Βίττγκενσταϊν, στην ικανότητα και την εμπειρία του δέους, του θαυμασμού, της ευγνωμοσύνης, που επίσης απαιτούν να κάνουμε ένα βήμα πίσω από την εγωκεντρικότητά μας, και επιτρέπουν έτσι ένα βλέμμα που μας αποσπά από το επίκεντρο.

Στο ξεχωριστό αυτό βιβλίο, ο Tugendhat αναπτύσσει μια μορφή φιλοσοφικής ανθρωπολογίας που εισάγει εκ νέου στον φιλοσοφικό λόγο υπαρξιακά ερωτήματα σχετικά με τη ζωή, τον θάνατο και τη σημασία τους για το πώς διαμορφώνεται η σχέση μας με τον εαυτό μας και τον κόσμο.