ΒΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΑ

ΤΡΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΑΡΟ ΧΕΓΚΕΛ

Ένα από τα κεντρικά προβλήματα που απασχολεί την πολιτική φιλοσοφία ήδη από τις απαρχές της είναι το πρόβλημα της σχέσης ανάμεσα στις ηθικο-πρακτικές αξίες και στη βία. Το πρόβλημα αυτό μπορεί με σχηματικό τρόπο να διατυπωθεί υπό τη μορφή ενός διλήμματος: οι αξίες είτε δεν σχετίζονται καθόλου με τη βία, με αποτέλεσμα να προκύπτει απορία ως προς τον τρόπο πραγμάτωσής τους, είτε σχετίζονται με αυτήν έτσι ώστε κατά την πραγμάτωσή τους οι αξίες να αναδεικνύονται απλώς ως εκλογικεύσεις του δεδομένου κάθε φορά συσχετισμού δυνάμεων.

Ο Χέγκελ, όπως υποστηρίζεται στην παρούσα μελέτη, επιχειρεί να λύσει το ανωτέρω δίλημμα αναπτύσσοντας μια θεμελιώδη διάκριση, τη διάκριση μεταξύ της γένεσης των αξιών (αξιογένεση) και της θεμελίωσής τους (αξιοθεμελίωση). Η διάκριση αυτή καθιστά δυνατή μια θεωρητική αντιμετώπιση της σχέσης βίας και αξιών που μας επιτρέπει να υποστηρίζουμε τόσο την αναγκαιότητα της βίας για την ιστορική γένεση των αξιών όσο και την αναγκαιότητα της άρσης της βίας για τη θεμελίωσή τους.

Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται σε τρεις σχετικές επεξεργασίες του νεαρού Χέγκελ, θεωρώντας τες αντιπροσωπευτικές για την προσπάθειά του να επιλύσει αυτό το πρόβλημα. Συγκεκριμένα, εστιάζει αρχικά στο κείμενό του από την περίοδο της Φρανκφούρτης με τίτλο Το πνεύμα του χριστιανισμού και το πεπρωμένο του, αναδεικνύοντας τις εντάσεις και τις απορίες με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος ο Χέγκελ αυτήν την περίοδο. Στη συνέχεια, στρέφεται σε δύο κεφάλαια από τη Φαινομενολογία του Πνεύματος, τη σχέση κυριαρχίας και υποτέλειας και τις εγελιανές αναλύσεις για τη Γαλλική Επανάσταση, ώστε να αναδείξει ορισμένες βασικές πτυχές της εγελιανής επίλυσης του προβλήματος.