ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ

Τρία νομοθετήματα τροποποίησαν τον Αστικό Κώδικα από τον Σεπτέμβριο του 2022 (χρόνο ολοκλήρωσης της επεξεργασίας της προηγούμενης έκδοσης) μέχρι σήμερα. Η πιο πολυσυζητημένη στους κόλπους της θεωρίας νομοθετική πρωτοβουλία -όχι τόσο για τις αλλαγές που επέφερε αλλά κυρίως για όσες παρέλειψε- είναι η ρητή αναγνώριση με τον Ν. 5089/2024 της δυνατότητας σύναψης έγκυρου γάμου μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου. Ένας τέτοιος γάμος μέχρι σήμερα θεωρείτο από τη νομολογία όχι απλώς άκυρος αλλά ανυπόστατος. Συγκεκριμένα με τον Ν. 5089/2024 ("Ισότητα στον πολιτικό γάμο, τροποποίηση του Αστικού Κώδικα και άλλες διατάξεις" - ΦΕΚ Α΄/16.2.2024) τροποποιήθηκε το άρθρο 1350 ΑΚ, στο οποίο πλέον προβλέπεται ρητώς ότι η ετερότητα του φύλου των μελλονύμφων δεν συνιστά όρο του υποστατού ή του κύρους του μεταξύ τους γάμου. Μεταβολές επήλθαν και στο άρθρο 1505 ΑΚ, προς την κατεύθυνση καθιέρωσης πλήρους ισοτιμίας μεταξύ της μητέρας και του πατέρα κατά τον σχηματισμό του επωνύμου των κοινών τους τέκνων.

Λιγότερο ριζικές είναι οι αλλαγές που επέφεραν στον Αστικό Κώδικα ο Ν. 5023/2023 (ΦΕΚ Α΄ 34/17.2.2023), καθώς και ο πρόσφατος Ν. 5095/2024 (ΦΕΚ Α΄ 40/15.3.2024). Ο πρώτος στοχεύει, όπως διακηρύσσεται άλλωστε στα άρθρα 1 και 2 αυτού, στην απαλοιφή από τα βασικά νομοθετήματα υποτιμητικών και στερεοτυπικών εκφράσεων για τα άτομα με αναπηρία και στην εναρμόνιση των εν λόγω νομοθετημάτων με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Στο πλαίσιο αυτό αναπροσαρμόσθηκε η χρησιμοποιούμενη στα άρθρα 331, 917, 1667, 1735, 1736 και 1745 ΑΚ ορολογία, χωρίς να αλλοιωθεί όμως η ουσία των οικείων ρυθμίσεων.

Διαδικαστικού κυρίως χαρακτήρα είναι, εξάλλου, οι μεταβολές που επήλθαν με τον Ν. 5095/2024 και οι οποίες κρίθηκαν αναγκαίες προς εξυπηρέτηση του -επίσης πανηγυρικά δηλούμενου στον ίδιο τον νόμο- σκοπού του νομοθέτη για ελάφρυνση του έργου των δικαστηρίων. Έτσι, αναδιαμορφώθηκαν μεν τα άρθρα του ΑΚ που διέπουν την χορήγηση κληρονομητηρίου, κυρίως όμως χάριν προσαρμογής τους στη καινοτόμο δυνατότητα έκδοσής του με την ουσιαστική σύμπραξη δικηγόρου, χωρίς κατά τα λοιπά να θιγεί η λειτουργία του θεσμού του κληρονομητηρίου και η δημόσια πίστη που τον περιβάλλει.