Η ΗΘΙΚΗ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

ΝΟΜΙΚΟΣ ΘΕΤΙΚΙΣΜΟΣ & ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Συνήθως δίνουμε πολύ μικρότερη σημασία στο τι ακριβώς μας λέει ο νόμος απ' ό, τι στο τι φοβόμαστε ότι θα πάθουμε αν τυχόν τον παρακούσουμε. Αν, όμως, για μια στιγμή έστω, πάρουμε τα λόγια του τοις μετρητοίς, θα διαπιστώσουμε ότι περιμένει να συμμορφωθούμε όχι από φόβο για κάποιο δεινό που ίσως μας επιβάλει αλλά γιατί, λέει, είναι αυτός ο ίδιος ο νόμος που μας το ζητάει. Από πού αντλεί ο νόμος το κύρος τέτοιας αυθεντίας στη ζωή μας; Κυρίως όμως, γιατί θα πρέπει άραγε το γεγονός ότι μας ζητά να κάνουμε κάτι, να αποτελεί από μόνο του έναν λόγο για τον καθένα μας προσωπικά να κάνουμε πράγματι αυτό που μας ζητάει;

O νομικός θετικισμός, η επικρατέστερη σήμερα αντίληψη για τον νόμο, επιμένει ότι το να υπέχεις μια νομική υποχρέωση δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι πρέπει πράγματι και να πράξεις αντίστοιχα. Αν τυχόν πρέπει πράγματι να κάνεις αυτό που ο νόμος σου ζητά, αυτό δεν οφείλεται -υπογραμμίζει- στο ότι υπάρχει δήθεν κάποια γενική ηθική μας δέσμευση να υπακούμε τον νόμο, αλλά απλώς στο γεγονός ότι εσύ συγκεκριμένα, από την δική σου ιδιαίτερη σκοπιά, θεωρείς ότι έχεις κάποιον προσωπικό λόγο, ηθικό ή άλλο, να πράξεις έτσι. Το αν όμως ο νόμος τυγχάνει της ηθικής σου έγκρισης ή όχι, είναι, για τον νομικό θετικισμό, κάτι που, κατ' αρχήν, αφήνει αδιάφορη την αλήθεια του νόμου. Κατ' αυτόν, ο νόμος δεν έχει ανάγκη την ηθική προκειμένου να υπάρξει ή να γίνει επαρκώς αντιληπτός: ο νόμος είναι νόμος είτε μας αρέσει είτε όχι.
Παρ' όλη την ευλογοφάνειά της, όμως, η θέση της ηθικής αδιαφορίας του νόμου δεν είναι αναντίρρητη.

Το βιβλίο αυτό παρακολουθεί τις εξελίξεις που καθιέρωσαν τον νομικό θετικισμό σε ανυπέρβλητο σχεδόν ορίζοντα του στοχασμού για τον νόμο, αλλά και επιχειρεί να δείξει ότι την θεωρητική του επιτυχία οφείλει στη σταδιακή εγκατάλειψη της προγραμματικής του θέσης περί ηθικής αδιαφορίας.