ΑΝΤΙΦΩΝΙΕΣ

Η χορική ποίηση είναι μία από τις αρχαιότερες μορφές του λυρισμού. Λατρευτική, συνήθως, ποίηση άλλοτε για να εορταστεί ένας θεός, άλλοτε ένας ήρωας ή ημίθεος, άλλοτε πάλι για να αποτραπεί ένας λιμός, ένας λοιμός, μια πανδημία και άλλοτε για να αιτηθεί βροχή σε εποχές ξηρασίας.

Χορικά άσματα συνόδευαν την έναρξη εκστρατείας και χορικά άσματα πλαισίωναν τις νικητήριες τελετές μετά από μια νίκη κατά των εχθρών.

Τα διασημότερα, πάντως, χορικά μέλη εψάλλοντο στις Διονυσιακές εορτές και χαρακτηρίζονταν ως είδος με το όνομα: Διθύραμβος.

Όταν σε προχωρημένη εποχή για την ιστορία, γύρω στον 6ο αιώνα π.Χ. σε κάποιες Διονυσιακές εορτές ένας θίασος επαγγελματιών ψάλλοντας τον Διθύραμβο, τυχαία, αλλά αποκαλυπτικά με θιασάρχη τον Θέσπη ίδρυσε το τραγικό μιμητικό είδος, οι ωδές του χορού εντάχθηκαν ως δομικό στοιχείο στην τραγωδία, έτσι κάθε τραγικό δρώμενο υποχρεωτικά είχε Πάροδο τον Χορό, Στάσιμο, Κομμούς, Εξόδιον άσμα. Ο χορός άδει και ορχείται και μεταφέρει ανάμεσα στα επεισόδια τη λυρική ισορροπία, το μέτρο των θεσμών, τον παραδοσιακό ηθικό κώδικα, την αισθητική του λαϊκού ενστίκτου.

Προσωπικά, πιστεύω πως τα Χορικά στο Αρχαίο Ελληνικό Δράμα γράφονταν πριν από τα επεισόδια και είχαν και για τον ποιητή και για το κοινό πρωταρχική θέση, σχεδόν προϋπόθεση για το δράμα.

Ήταν τα Χορικά το δημοκρατικό κριτήριο με το οποίο καταδικάζονταν και απορρίπτονταν η ασέβεια, η ύβρις, η προπέτεια και η αλαζονεία των τραγικών ηρώων της σκηνής. Ως εκ τούτου τα Χορικά αποτελούσαν το δημοκρατικό εχέγγυο απέναντι στα αμαρτωλά πάθη.

Η ανά χείρας ποιητική συλλογή είναι μια έξοχη πρωτοβουλία του Γιάννη Παπαθεοδώρου να επαναφέρει στη λαϊκή παράδοση τη χορική μορφή.

Και πρέπει να ειπωθεί ευθέως πως το εγχείρημα γίνεται στην κόψη του ξυραφιού. Διότι ο ποιητής αναφερόμενος στον τραγικό μυθολογικό πλούτο καταφεύγει σε πράξεις, ανομίες, άθλα μυθολογικών και θεϊκών προσώπων που σήμερα έχουν αρχίσει να θολώνουν στην μνήμη μας και να απέχουν από τη γνώση μας.

Στη χορική του μορφή ο λυρισμός συνθέτει ισορροπώντας γνωμική ποίηση, ελεγειακή και ερωτική.

Το πραγματικά επιτυχές επίτευγμα του Γιάννη Παπαθεοδώρου πάει να συναντήσει ακόμη και τα χορικά από τον «Βράχο» του Τ.Σ. Έλιοτ και κάποια εξαίσια χορικά από τον «Θάνατο του Διγενή» του Σικελιανού.

Η επιστροφή στη μεγάλη λυρική παράδοση είναι μια αναβάπτιση στη βαθιά λυρική βρυσομάνα που επαναφέρει την ποίηση στο δημόσιο ρόλο της.

Κώστας Γεωργουσόπουλος