ΤΟ ΚΡΟΥΣΟΒΟ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ (1845-1903)

Όψεις από την οικονομία, την εκπαίδευση και την κοινωνία του Κροσόβου, ως την εξέγερση του Ίλιντεν
Από το ανέκδοτο αρχείο του Γ. Νιτσιώτα

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά είδη πηγών. Πρώτα το ιδιωτικό αρχείο του Καθηγητή Γ. Νιτσιώτα, που αποτελείται κυρίως από εταιρικά, που συνομολογήθηκαν ανάμεσα στους "συντρόφους" μιας οικογενειακής κομπανίας. Έπειτα τις εκτιμήσεις των ξένων Προξένων, γύρω από την πολιτική και οικονομική κατάσταση του Κρουσόβου, αλλά και ολόκληρης της περιοχής, ως την εξέγερση του Ίλιντεν.

Εξετάζει ακόμα τις αναφορές των Ελλήνων Προξένων που σχετίζονται με τη δημογραφική σύνθεση και το εθνικό φρόνημα του πληθυσμού του Κρουσόβου και αποτυπώνει τη λειτουργία της ελληνικής κοινότητας, μέσα από ανέκδοτα τεκμήρια.

Είναι λοιπόν φανερό ότι τα διαφορετικά είδη πηγών διαμορφώνουν πολλαπλά επίπεδα: το οικονομικό, το κοινωνικό, το εκπαιδευτικό, τα οποία ανταποκρίνονται στις ξεχωριστές λειτουργίες της Κοινότητας Κρουσόβου, στη διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Και σίγουρα τα πολλαπλά επίπεδα προκαθορίζουν τις διαφορετικές και πολυσήμαντες διαστάσεις των στόχων της παρούσας γραφής. Γιατί το βιβλίο αποπειράται να συμβάλει τόσο στην ερμηνεία των ανέκδοτων μαρτυριών για το Κρούσοβο, όσο και στην αποκρυπτογράφηση των δρόμων του εμπορίου που διεξαγόταν ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και την Αυστρία, από τους βλάχους εμπόρους του βιλαετίου Μοναστηρίου.