ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Η διεισδυτικότερη και εντυπωσιακότερη παρέμβαση των ανατρεπτικών τεχνολογιών στον κόσμο της εργασίας και το εργατικό δίκαιο έγκειται αναμφισβήτητα στην επαναστατική μεταβολή της σχέσης ανθρώπου και μηχανής, με συνέπεια τον, μερικό ή ολικό, εκτοπισμό της ζωντανής εργασίας από την παραγωγική εργασία και την υποκατάστασή της από ρομπότ ή κάποιο συναφές, προικισμένο με τεχνητή νοημοσύνη, σύστημα αυτοματοποίησης. Αυτή τη δυναμική, που ανατρέπει τη σχέση μεταβλητού και πάγιου κεφαλαίου και συνακόλουθα τον συσχετισμό δυνάμεων κεφαλαίου - εργασίας σε βάρος του πρώτου, αντικαθρεπτίζει πιστά ο εστιασμός του πολιτικού και επιστημονικού ενδιαφέροντος στα πρωτόγνωρα ζητήματα που συνδέονται με την δημιουργική σύζευξη ψηφιοποίησης, τεχνητής νοημοσύνης και ρομποτικής. Πολλώ μάλλον, καθώς η νομική αντιμετώπιση πολλών από αυτά, ιδίως των συνδεομένων με τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη, πλέει διεθνώς σε αχαρτογράφητα νερά.

Στη δύσβατη και βασικά ανεξερεύνητη, ευρισκόμενη στην αιχμή της επικαιρότητας, νομική, και όχι μόνο, προβληματική είναι αφιερωμένο το νέο βιβλίο του ομότιμου καθηγητή του Εργατικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δημήτρη Τραυλού - Τζανετάτου. Φλέγοντα ζητήματα, όπως η διαρκής εργασιακή διαθεσιμότητα, το Crowdworking, το Burn - out, η, τείνουσα στον ψηφιακό ολοκληρωτισμό, επιτήρηση των εργαζομένων, η ασφάλεια και η προστασία των εργαζομένων έναντι κινδύνων συνδεομένων με την εφαρμογή ρομποτικών συστημάτων στην εργασιακή διαδικασία, η ευθύνη του εργοδότη ή και τρίτων σε περίπτωση πρόκλησης ζημιών και ατυχημάτων από τυχόν δυσλειτουργία των συστημάτων αυτών, η παρέμβαση των αλγορίθμων και της αυτοματοποίησης στις προσλήψεις, τις απολύσεις και την άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος, αλλά και η δικαιοπολιτική αντιμετώπιση του κρίσιμου προβλήματος της τεχνολογικής ανεργίας, βρίσκονται, μεταξύ άλλων, στο επίκεντρο του παρόντος βιβλίου.

Πέραν, ωστόσο, των νομικών, ερμηνευτικών και δικαιοπολιτικών σκέψεων, που αναπτύσσονται στο παρόν βιβλίο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εμφανίζει το τελευταίο κεφάλαιο στο οποίο επιχειρείται μια ευρύτερη κοινωνιολογική και οικονομικοπολιτική προσέγγιση της προβληματικής του κρίσιμου και ιδιαιτέρως επίκαιρου ζητήματος το μέλλοντος της εργασίας και του καπιταλισμού, ενόψει της εκρηκτικής εξέλιξης των νέων τεχνολογιών. Στο πλαίσιο αυτό επιχειρείται μια συνοπτική κριτική παράθεση των βασικών θεωριών των Rifkin, Reich, Gorz, Hardt - Negri και Mason, αλλά και του νέου φιλοσοφικοπολιτικού ρεύματος του Akzelerationismus.