ΤΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ FREUD

Οι απαρχές της παρούσης εργασίας ανάγονται στα χρόνια πού ακολούθησαν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, τότε πού ή ψυχανάλυση ήταν μια καινοτομία κι εγώ, αφελώς, φανταζόμουν πώς ο Freud μόλις είχε ανακαλύψει την ασυνείδητη νοητική λει¬τουργία. Κανείς από τους δασκάλους μου δεν μου είχε εξηγήσει, ότι τα σημαντικώτερα επιτεύγματα αποτελούν, συνήθως, την κορύφωση μίας πνευματικής πορείας πού διαρκεί αιώνες.

Έτσι, όταν ανεκάλυψα ότι ο Nietzsche είχε διατυπώσει αρκετές από τις εναισθησίες του φροϋδικού δόγματος, είκοσι ή και περισ¬σότερα χρόνια πριν από τον Freud, αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον μου, ενώ στάθηκε αδύνατον να κατανοήσω, γιατί ούτε ο Freud ούτε οι ερμηνευτές του είχαν αναφερθεί σ' αυτό το σημαντικό γεγονός. Διότι τέτοιου είδους προηγούμενα απεδείκνυαν, ότι η ασυνείδητη νοητική λειτουργία δεν ήταν απλώς μια επινόηση του Freud, αλλά ένα βήμα προς την ανακάλυψη της αντικειμενικής αλήθειας ένας αναγκαίος τρόπος ερμηνείας των γεγονότων, ο όποιος ανεκαλύφθη, ανεξαρτήτως, από πολύ διαφορετικά πνεύ¬ματα: έναν διαισθητικό φιλόσοφο κι έναν κλινικό επιστήμονα.

Ή έξαρση του ενδιαφέροντος επέζησε για περισσότερο από τριάντα χρόνια και ενός ακόμη Παγκοσμίου Πολέμου, παρ' ότι οι σημειώσεις μου, για όσους τότε θεωρούσα προδρόμους του Freud, συχνά χάνονταν. Όμως, η άποψη μου έχει αλλάξει. Τώρα, με ενδιαφέρει η ευρωπαϊκή σκέψη, κατά τη διάρκεια των διακοσίων ετών πριν από τον Freud. Επί πλέον, οι προγενέστε¬ροι στοχαστές δεν είναι «πρόδρομοι» οι όποιοι «προέβλεψαν» τον Freud. Συμμετέχουν, όπως ο Freud και αμέτρητοι άλλοι σε μία παράδοση, η οποία εμπλουτίζεται με αργό ρυθμό. Δεν «ωδήγησαν εκείνοι στον Freud», μιας και αρκετοί απ' αυτούς γνώριζαν πολλά, στα όποια ο Freud, δικαίως για τους δικούς του σκοπούς, προτιμούσε να μην δίνει έμφαση. Κατά συνέπειαν, ένας τρόπος για να βελτιωθούν οι σύγχρονες ιδέες είναι να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας τις αντιλήψεις παλαιοτέρων εποχών. Ο στόχος δεν είναι να προβάλουμε τις ιδέες μας στο παρελθόν, ή να εκστασιασθούμε με τις γνώσεις των πρώιμων στοχαστών, τόσο σοφών όσο κι εμείς, αλλά να εκτιμήσουμε αν γνώριζαν περισσότερα.