ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΔΗΜΗΓΟΡΙΕΣ ΠΛΑΤΑΙΩΝ ΚΑΙ ΘΗΒΑΙΩΝ, ΚΛΕΩΝΑ ΚΑΙ ΔΙΟΔΟΤΟΥ

Οι δημηγορίες του Θουκυδίδη παίζουν σημαντικότατο ρόλο στη σχέση των ιστορικών δρωμένων και των φορέων τους και συντελούν με τη βαρύτητά τους αποφασιστικά στην κατανόηση του ιστορικού υλικού του, που, ως γνωστόν , διακόπτεται ανολοκλήρωτο με το όγδοο βιβλίο του. Ο ίδιος ο Θουκυδίδης στο πρώτο βιβλίο του μας δίνει το περίγραμμα των ορίων, μέσα στα οποία πρέπει να ξεδιπλώνεται μια δημηγορία. Να έχουμε υπόψη μας όμως ότι οι δημηγορίες του Θουκυδίδη γράφτηκαν για ανάγνωση και όχι για ακρόαση.

Ως προς το περιεχόμενό τους σε σχέση με την ιστορική αλήθεια πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι δημηγορίες είναι συμπύκνωση συναισθημάτων, σκέψεων, συλλογισμών, ψυχολογικών καταστάσεων ατόμων και κοινωνιών ολόκληρων, που μόνον ο Θουκυδίδης μπορούσε να συμπυκνώσει με το λόγο του. Οι αγορητές εκφράζουν με τον ποικιλότροπο λόγο τους τις ιδέες του ιστορικού, που όμως συμπορεύεται με την ιστορική αλήθεια. Έτσι πρέπει να παρακολουθήσουμε και τα δύο ζεύγη των δημηγοριών του βιβλίου μας : 1) Πλαταιέων και Θηβαίων, 2) Κλέωνα και Διοδότου. Με την ερμηνεία τους βρισκόμαστε πολύ κοντά προς την ιστορική αλήθεια.

Ωστόσο οι ρήτορες των λόγων γενικώς κινούνται συγκρουόμενοι με τη δραματική τους τύχη, σαν τους φορείς των συνεπειών της δραματικής πράξης στην τραγωδία. Αναζητούν την κατίσχυσή τους ελπίζοντας. Στηρίζονται στο δίκαιό τους και αγωνίζονται για τη δικαίωσή τους. Το τέλος του λόγου τους όμως δεν είναι πάντα το προσδοκώμενο.

Οι Πλαταιείς είχαν δίκαιο, αλλά τους το αρνήθηκαν οι Θηβαίοι. Ο Κλέων απογοητεύτηκε, ορθώς, για την κατίσχυση των επιχειρημάτων του Διοδότου. Η αλήθεια όμως δεν συμπορεύεται πάντα με το δίκαιο. Οι ισχυροί επηρεάζουν συχνά την έκβαση των πραγμάτων, όπως οι Θηβαίοι για παράδειγμα και οι Αθηναίοι έναντι των Πλαταιέων και των Μιλησίων αντίστοιχα. Ο ερμηνευτικός προβληματισμός μας θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πόσο ευάλωτη είναι η αλήθεια, αλλά και πόσο ωραία.