ΤΑ ΝΟΜΙΚΑ ΧΩΡΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ

Αντικείμενο της παρούσας μονογραφίας με τίτλο: «Τα Νομικά Χωρικά Εργαλεία Στρατηγικού Χαρακτήρα - Θεωρία και Πράξη» είναι η κατανόηση της νομοθεσίας που αφορά τον στρατηγικό χωροταξικό σχεδιασμό μέσα από τον προσδιορισμό της νομικής φυσιογνωμίας των χωρικών εργαλείων στρατηγικού χαρακτήρα και του εν γένει στρατηγικού προσανατολισμού. Η προσέγγιση ξεκινά από τα ευρείας χωρικής αναφοράς και εμβέλειας χωρικά εργαλεία, ήτοι από τα εργαλεία εθνικής εμβέλειας και κλιμακώνεται διαδοχικά προς τα όλο και πιο περιορισμένης χωρικής εμβέλειας, ήτοι τα εργαλεία περιφερειακού και τοπικού επιπέδου.

Με βάση αυτή τη μεθοδολογική γραμμή το πρώτο μέρος αφιερώνεται στη γενική νομοθεσία, ήτοι στην ανάλυση των βασικών διατάξεων του ισχύοντος σήμερα ν. 4447/2016 «Χωρικός σχεδιασμός - Βιώσιμη ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» (Α΄ 241/2016), οι οποίες ακριβώς προβλέπουν τα εξεταζόμενα εργαλεία και οριοθετούν τα βασικά νομικά χαρακτηριστικά τους. Το δεύτερο μέρος αφιερώνεται στην προσέγγιση και ανάλυση της ειδικής (τομεακής) νομοθεσίας ή με άλλα λόγια στα νομικά κείμενα που έχουν ήδη εκδοθεί και καλύπτουν είτε έναν τομέα δράσης (λ.χ. τον τουρισμό ή τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) είτε έναν συγκεκριμένο χώρο, όπως είναι μια Περιφέρεια ή ένας Δήμος, είτε, τέλος, έναν τόπο όπου σχεδιάζεται η ανάπτυξη ενός επενδυτικού σχεδίου.

Την ανά χείρας μελέτη διαπερνά κατά σταθερό τρόπο η βασική θέση ότι το δίκαιο «πραγματώνεται» μέσα από την εφαρμογή του επί συγκεκριμένων περιπτώσεων, γεγονός που αναδεικνύει τη σημασία της ειδικής νομοθεσίας και κυρίως τη σπουδαιότητα της ad hoc εφαρμογής της, που είναι εν τέλει εφαρμογή τόσο της ειδικής όσο και της γενικής νομοθεσίας, δεδομένου ότι η δεύτερη είναι ή οφείλει να είναι η φυσική προέκταση της πρώτης. Αναδεικνύεται έτσι ο κομβικός ρόλος που διαδραματίζει η εφαρμογή του δικαίου, παράλληλα με το ρόλο της ερμηνείας των ρυθμίσεών του. Mε άλλα λόγια αναδεικνύεται ο ερμηνευτικός χαρακτήρας του δικαίου και της ενασχόλησής μας με αυτό. Η διατύπωση, άλλωστε, μιας έγκυρης και ορθής θέσης περί του εύρους της δεσμευτικότητας των χωρικών ρυθμίσεων στρατηγικού χαρακτήρα τόσο έναντι της Διοίκησης όσο και έναντι των διοικουμένων, που αποτελεί βασική στόχευση της μελέτης, προϋποθέτει την ερμηνεία τους.

Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί απλώς να ανοίξει τη σχετική επιστημονική συζήτηση, με γνώμονα να συμβάλει στο μέτρο του δυνατού στην καλή νομοθέτηση ή με άλλα λόγια στη βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας, καθώς και στην ορθή ερμηνεία της από τη Διοίκηση, τη δικαιοσύνη και τους πολίτες. Πρόκειται για μια πρώτη ματιά σε έναν ιδιαίτερο σημαντικό τομέα, όπως είναι η στρατηγικού τύπου χωρική νομοθεσία, που αγγίζει ταυτοχρόνως και με ευθύ τρόπο την οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική ισορροπία και την ποιότητα του περιβάλλοντος χώρου. Μπορούμε ίσως να προεξοφλήσουμε ότι τα όσα θα επακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια στον τομέα αυτό θα μας δώσουν την αφορμή για περαιτέρω εμβάθυνση και διερεύνηση του σχετικού θέματος, ιδίως αν ληφθούν υπόψη τα αξιακά και δικαιοπολιτικά διλήμματα που θέτει στο «νομοθετείν» η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών.