ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΑΜΕΡΧΙΛ Η ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

«Πριν λίγο καιρό θα όριζα το πρόβλημα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης σαν ένα πρόβλημα που αφορά να εισάγουμε κατά κάποιο τρόπο περισσότερη ελευθερία στα σχολεία... Τώρα το πρόβλημα φαίνεται ευρύτερο αφού τα σχολεία υπάρχουν, θέλουμε φυσικά να γίνουν καλύτερα παρά χειρότερα. Αλλά δεν νομίζω πια ότι οποιαδήποτε σχολική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να προσφέρει καλή εκπαίδευση για καθένα ή ακόμα και για όλα τα παιδιά. Οι άνθρωποι, ακόμη και τα παιδιά, εκπαιδεύονται πολύ περισσότερο απ' ολόκληρη την κοινωνία που τους περιβάλλει και τη γενικότερη ποιότητα της καθημερινής ζωής παρά μέσα από τη διαδικασία που λειτουργεί στα σχολεία.

Το όνειρο πολλών εκπαιδευτικών, ότι τα σχολεία μπορούν να είναι χώροι όπου φυλάσσεται η αρετή και μεταλαμπαδεύεται σ' έναν κόσμο που κατά τα άλλα χαρακτηρίζεται από την έλλειψή της, μου φαίνεται τώρα πια σαν μια λυπηρή κι επικίνδυνη αυταπάτη. Κάτι τέτοιο ενδέχεται να απέδιδε τον Μεσαίωνα, δεν μπορεί να αποδώσει σ' έναν κόσμο αυτοκινήτων, αεριωθουμένων, τηλεόρασης και μαζικών μέσων. Επιπλέον, φαίνεται πια σαφές, με βάση τόσες εμπειρίες, ότι οι περισσότεροι ενήλικοι δεν θα ανεχθούν μια τόσο μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον τρόπο με τον οποίο βιώνουν τη ζωή τους και τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά τους βιώνουν τη ζωή τους μέσα στο σχολείο. Ακόμα και στην περίπτωση που τα ίδια τα σχολεία εγκαταλείψουν την ιδέα ότι θα έπρεπε να προετοιμάζουν τα παιδιά για να ζήσουν σε μια καλύτερη κοινωνία, δεν θα τους επιτραπεί να στραφούν πολύ προς αυτή την κατεύθυνση.

Το ''Πέρα'' στον τίτλο αυτού του βιβλίου σημαίνει επομένως ότι πρέπει να κοιτάξουμε πέρα από το ζήτημα της μεταρρύθμισης των σχολείων και να στραφούμε στο ευρύτερο ζήτημα αυτού καθαυτού του σχολικού συστήματος. Μπορούν τα σχολεία να εκπληρώσουν το ρόλο που υποτίθεται ότι απαιτούμε απ' αυτά; Είναι το καλύτερο μέσο για την επίτευξη της μάθησης; Ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι άλλοι ή οι καλύτεροι τρόποι;»