ΟΙ ΑΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΙΣ ΚΩΜΩΔΙΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Η έντονη συζήτηση για την ερμηνεία των χαρακτήρων στην αριστοφανική κωμωδία μάς προκαλεί να προβούμε σε μια νέα θεώρηση του κωμικού χαρακτήρα - μία θεώρηση εμπλουτισμένη με βάση τα δεδομένα της σύγχρονης εποχής στην οποία κυριαρχεί το συνθετικό πνεύμα - εφ’όσον στις μέρες μας κατ’ εξοχήν επιχειρείται η συνεργασία επιστημονικών κλάδων. Έτσι, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι η διεπιστημονική έρευνα είναι δυνατόν να αποδώσει αξιοσημείωτους καρπούς, θεωρούμε ενδιαφέρον και χρήσιμο να επιστρατεύσουμε την επιστήμη της ψυχολογίας, που αποδεικνύεται αρωγός στην προσπάθεια για την κατανόηση συμπεριφορών των αριστοφανικών ηρώων, οι οποίες παρουσιάζονται ως ανεξήγητες ή ασύμβατες με την λοιπή τους στάση.

Στο ανά χείρας πόνημα επιχειρούμε να αποδείξουμε ότι οι ανακολουθίες των χαρακτήρων των αριστοφανικών ηρώων, που προβληματίζουν τους φιλολόγους ερμηνευτές, αναγνωρίζονται και αναγιγνώσκονται από τις σύγχρονες θεωρίες της προσωπικότητας ως συμπεριφορές που εμπίπτουν στις κατηγορίες του πραγματικού. Θεωρώντας ως αναγκαίο να θέσουμε το σύγχρονο ερμηνευτή ή στοχαζόμενο αναγνώστη ή θεατή της αριστοφανικής κωμωδίας ενώπιον της πραγματικότητας, όπως εξεικονίζεται στο κοσμοείδωλο του σημαντικότερου εκπροσώπου της αρχαίας κωμωδίας, προβαίνουμε στην απόπειρα ερμηνείας των συμπεριφορών, που έχουν καταγραφεί από τους φιλολόγους ως ανακόλουθες, με την βοήθεια των σύγχρονων κοινωνικογνωστικών θεωριών, όπως είναι αυτές που έχουν διατυπωθεί από τον Rogers και τον Kelly.

Η αξιοποίηση των δεδομένων του περικειμένου κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να αναδεικνύεται η σημασία της περίστασης, των καταστάσεων και των ρόλων που διαδραματίζουν οι κωμικοί ήρωες συντείνει στην διεύρυνση της οπτικής μας για την ανθρώπινη συμπεριφορά, καθώς μας ενθαρρύνει να θεωρήσουμε τις ασυνέπειες που αυτή παρουσιάζει, ως αναπόσπαστα στοιχεία που ενορχηστρώνονται στην υπηρεσία της απόδοσης της πολυσχιδούς και σύνθετης υφής της πραγματικότητας.

Στην προσπάθειά μας αυτή αντλούμε θάρρος από την τοποθέτηση του Durrenmatt (21 σημειώσεις για τους «Φυσικούς»): «Το παράδοξο αναδεικνύει την πραγματικότητα. Όποιος αντιμετωπίζει το παράδοξο, εκτίθεται στην πραγματικότητα. Το θέατρο μπορεί να παρασύρει τους θεατές, ώστε να εκτεθούν στην πραγματικότητα, δεν μπορεί όμως να τους εξαναγκάσει να σταθούν απέναντί της ή πολύ περισσότερο να την ξεπεράσουν».