ΟΔΥΣΣΕΙΕΣ ΣΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΥ

Το κεφάλαιο Νίκος Κούνδουρος, αφενός κωδικό μέσα στην Ιστορία του κινηματογράφου μας, σε βαθμό που να συνιστά από μόνο του μια άλλη Ιστορία, μια αυτάρκη ματιά θεώρησης του μεταπολεμικού μας κινηματογράφου, και αφετέρου οι σχέσεις εξουσία- ελληνικός κινηματογράφος και εικαστικές τέχνες-ελληνικός κινηματογράφος παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ένα θέμα προς διερεύνηση, και το έργο του συγκεκριμένου δημιουργού δίνει πολλές ευκαιρίες για ένα τέτοιο εγχείρημα.

Ο κινηματογράφος του Κούνδουρου είναι ανθρωποκεντρικός, με το ανθρώπινο σώμα ως κυρίαρχο στοιχείο στο έντονα εικαστικό κάδρο του και με τη βία της εξουσίας, πανταχού παρούσα, να τρομοκρατεί τα πρόσωπα, στον, όχι σπάνια, μάταιο αγώνα τους να ορθωθούν απέναντι στην κρατική και την όποια άλλη βία. Θέτω λοιπόν ως τίτλο αυτής της μελέτης το Οδύσσειες σωμάτων θα μπορούσε να ήταν και «Μια Οδύσσεια σωμάτων» έτσι κι αλλιώς το αριθμητικό πρόθεμα ευκόλως εννοείται και η παραλλαγή ή η παράλειψή του δεν αλλοιώνει την αρχική σύλληψη που εκτίθεται εδώ.

Το σώμα-εργαλείο της φιλμικής γλώσσας του Κούνδουρου πάσχει από το πρώτο πλάνο της Μαγικής πόλης έως το τελευταίο των Φωτογράφων, μέσα σε ένα χώρο, τόσο ιστορικά καθορισμένο, όπως η Ελλάδα του μεταπόλεμου, του 1821, του τέλους του 19ου αιώνα, του 1922, όσο και συμβολικά τοποθετημένο, όπως Οδησσός αντί Μεσολόγγι, Λαύριο αντί Ασία, νταμάρια του Λεκανοπεδίου αντί Αλμυρά Έρημος, ή ακόμα και αφαιρετικά, όπως οι χώροι στο Ποτάμι και ποιητικά, όπως οι χώροι στις Μικρές Αφροδίτες. Και πέρα από τις ταινίες του, στο θέατρο που κατά καιρούς καταπιάστηκε, στην όπερα, στη ζωγραφική του, στα γραπτά του, στα πολυπληθήανολοκλήρωτα σχέδιά του, στις πλήθος φωτογραφίες που με ιδιαίτερο ζήλο έστησε τα εικονιζόμενα και τα φωτογράφησε ο ίδιος και τις οποίες έθεσε στη διάθεσή μου για τον εδώ σχολιασμό τους σώματα πάσχοντα κινούνται παντού και κινούν τη διαρκή προσοχή-εμμονή του Κούνδουρου στη μελέτη τους.