Ο ΔΥΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ

Η ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

Στους Έλληνες της κλασικής εποχής οφείλουμε όχι μόνο την επινόηση της κεντρικής ιδέας που διέπει την πολιτική στον δυτικό κόσμο -ότι η δύναμη σε ένα κράτος πρέπει να κατοικεί στη θέληση της πλειοψηφίας των πολιτών της- αλλά και την κεντρική πράξη του πολέμου, όπως διεξάγεται στη Δύση: τη μία, αποφασιστική και καθοριστική σύγκρουση των πολεμιστών στο πεδίο της μάχης. Τις πολεμικές μεθόδους άλλων πολιτισμών ή εποχών οι Έλληνες του πέμπτου π.Χ. αιώνα τις αντικατέστησαν με την άγρια, βάναυση, σύντομη και σφοδρά καταστρεπτική μετωπική σύγκρουση μεταξύ οπλισμένων ανδρών όλων των ηλικιών.

Στην πρωτοποριακή αυτή μελέτη ο Αμερικανός κλασικιστής Βίκτωρ Χάνσον χρησιμοποιεί για πρώτη φορά στην ιστοριογραφία τον όρο «δυτικός τρόπος πολέμου» και αποδεικνύει πως η φρικιαστική αυτή επιχείρηση αποτελούσε το ισότιμο παράλληλο της αρχαιολληνικής δημοκρατίας: το ζητούμενο και των δύο ήταν η άμεση και αδιαμφισβήτητη λύση μιας διαφοράς. Ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός, ως κληρονόμος των Ελλήνων, αποδέχθηκε -και σ' αυτό το πεδίο-την ίδια αντίληψη. Είναι όμως ενδεχόμενο να έχει αντλήσει λανθασμένα συμπεράσματα από αυτήν. Αυτό που ενδιαφέρει τον συγραφέα δεν είναι η στρατηγική, η τακτική είτε η τυπολογία του οπλισμού -ενδιαφέροντα αλλά πολυσυζητημένα θέματα- αλλά η πραγματιστική αναπαράσταση του τι ακριβώς συνέβαινε στο πέδίο της μάχης. Η μελέτη αυτή αποτελεί τη μοναδική λεπτομερή αναπαράσταση του αρχαίου Έλληνα οπλίτη. Ζωντανεύει την εφιαλτική εμπειρία της σύγκρουσης στο πεδίο της μάχης όπως τη βίωνε, λεπτό προς λεπτό, ο οπλίτης στις γραμμές της φάλαγγας -τη μανιασμένη ανταλλαγή πληγμάτων, τον ωθισμό των ασπίδων, τη σύγκρουση των σωμάτων, τις ασφικτικές συνθήκες του αγώνα μέσα από την ορειχάλκινη πανοπλία, το μαζικό πανικό, τη σφαγή, την υστερία κ.α.

Ο Βίκτωρ Χάνσον εξερευνά την πραγματικότητα του πολέμου, τα κίνητρα και το ήθος του πολεμιστή, τα όπλα του, τη φυσική κατάσταση και την ηλικία του, τις ενδεχόμενες πληγές του, το δέσιμο με τους συντρόφους του, κατευθείαν από τις πηγές, χωρίς δραματοποιήση.