Ο ΑΣΙΑΤΗΣ ΣΕΦΕΡΗΣ

Ο Γιώργος Σεφέρης, το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, καθιερώθηκε ως εξέχουσα φιγούρα της νεοελληνικής ποπ κουλτούρας, ως ένας αρρενωπός κατεξοχήν εκφραστής της ελληνικότητας και της εθνικής αντιδικτατορικής ενότητας.

Στο βιβλίο αυτό υποστηρίζεται ότι η εικόνα αυτή βασίζεται σε μία μερική και επιλεκτική ανάγνωση του έργου του. Αν στρέψουμε το βλέμμα σε μέχρι τώρα παραμελημένες σελίδες ιδίως από τα κατάλοιπά του, προκύπτει διαφορετική εικόνα.

Ο Σεφέρης γεννήθηκε στην (Μικρά) Ασία. Αν ήταν Ασιάτης, όμως, αυτό δεν οφείλεται στο τυχαίο γεγονός της γεω/βιογραφίας, αλλά σε όσα του συνέβησαν εν ζωή. Και ιδίως στο ότι, σε ηλικία 14 ετών, βρέθηκε ξένος σε έναν νέο τόπο, την Ελλάδα, όπου έπρεπε να αγωνιστεί για να βρει μια θέση και να πείσει τους ντόπιους ότι «είναι σαν κι αυτούς», ότι δικαιούται να αντιμετωπίζεται ως ιθαγενής.

Το ποιητικό και το πεζό έργο του ουσιαστικά είναι μία τέτοια προσπάθεια πειθούς: είναι η κατασκευή ενός οικογενειακού/ εθνικού μυθιστορήματος, μίας επινοημένης ευρωπαϊκής (και δη βασιλικής) καταγωγής.

Ο Σεφέρης ασχολείται με την «ελληνικότητα». Αλλά αυτό το κάνει ως αντίδραση σε ένα εξωτερικό ερέθισμα, όχι από δική του πρωτογενή επιθυμία. Το ερέθισμα αυτό ήταν η αίσθηση αποκλεισμού του από τους βασιλόφρονες ή/ και παλαιοελλαδίτες, η δε δική του προσπάθεια ήταν να παραγάγει μια νέα σύλληψη της ελληνικότητας που να τον χωράει και αυτόν. Πράγμα που πέτυχε.

Ταυτόχρονα, όμως, σε αυτό το έργο, σε δεύτερο πλάνο, κατά τρόπο κωδικοποιημένο, και ενδεχομένως ασυνείδητο στον ίδιο τον ποιητή, υπάρχουν σαφείς αναφορές σε ένα στοιχείο μη ευρωπαϊκό, ασιατικό, ή/ και αφρικανικό. Τις οποίες το κύριο ρεύμα της σεφερολογίας έχει συστηματικά αποσιωπήσει και αγνοήσει. Οι αναφορές αυτές προσφέρονται για μία ανάλυση με όρους πολιτικής φιλοσοφίας, μετα-αποικιακών σπουδών και σπουδών φύλου. Η ανάλυση αυτή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Σεφέρης δεν ήταν εθνικός, αλλά μάλλον αυτοκρατορικός ποιητής. Ο Σεφέρης δεν αντέχει το έθνος-κράτος• νοσταλγεί την αυτοκρατορία.